İlave işlerin bedeli ödenirken YİGŞ’nin 21,22nci maddesine göre hareket edilmesi gerektiği hk.(Yargıtay)

Yargıtay

15. Hukuk Dairesi

E. 2014/4134

K. 2015/4030

KARAR : 

Dava, eser sözleşmesi nedeniyle iş bedelinin tahsili istemiyle açılmış olup, davalı vekili, davanın reddini savunmuş, mahkemece davanın kısmen kabulüne dair verilen hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir.

1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre taraf vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.

2-Taraflar arasında düzenlendiği tarihte yürürlükte bulunan mülga 818 sayılı BK'nın 355. ve devamı maddelerinde öngörülen eser sözleşmesi ilişkisi bulunduğu, davacının yüklenici, davalının ise, iş sahibi olduğu anlaşılmaktadır. Sözleşmeye konu iş, Ağrı Emniyet Müdürlüğü'ne bağlı Ş..H.. Ç.. Polis Merkezi Amirliği'nin inşaat makine ve elektrik işlerinin bakım ve onarım işidir. Sözleşme 77.800,00 TL KDV hariç götürü bedelle imzalanmış olup, davacı taraf sözleşme uyarınca hakedişlerinin ödenmediği gibi, ilave işler yapıldığını, bunların bedellerinin de ödenmediğini ileri sürerek, davalı kurumdan 104.000,00 TL alacaklarının bulunduğunu, ayrıca bu bedele KDV'nin de ilavesi gerektiğini, toplam 122.720,00 TL'nin 30.04.2010 tarihinden itibaren davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir. Davalı vekili ise, davanın yanlış hasma yöneltildiğini, İl Özel İdaresi'nin sadece ihale makamı olduğunu, davacı şirkete sözleşme dışı iş yapılması için herhangi bir talimat verilmediğini, davanın reddine karar verilmesini istemiştir. Mahkemece alınan bilirkişi raporlarının dava konusu aydınlatıcı mahiyette olmadığı, bu nedenle bilirkişilerin ortak olarak saptadığı bilgiler ışığında yeniden alınan raporlara istinaden ihale kapsamında 76.729,44 TL ve fazla imalâtların ise, 7.194,03 TL olduğu kabul edilerek toplam 83.923,47 TL alacağın davalıdan tahsiline fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.

Uyuşmazlık, sözleşme kapsamında yapılan işler ile sözleşme dışı yapılan işlerin bedellerinin ne miktar olduğunun, diğer bir deyişle imalâtlarının bedellerinin hesaplama yönteminde toplanmaktadır.

Sözleşme uyarınca yapılan işlerle ilgili olarak; düzenlendiği 10.06.2009 tarihinde yürürlükte bulunan Mülga 818 sayılı BK'nın 365. maddesi uyarınca götürü bedelle kararlaştırılmış olup, sözleşmenin konusunu teşkil eden imalâtların tümünün götürü bedelle yapılması gerekir. Davacı yüklenici kararlaştırılan bu fiyata yapmaya mecbur olduğu gibi (BK: 365/I), davalı iş sahibi de evvelce tahmin edilen miktardan daha az bir emek sarfını gerektirmiş olsa bile, iş bedelini tamamen vermeye mecburdur. (BK'nın 365/III). Anılan yasal düzenleme ve sözleşme serbestliği (ahde vefa) ilkesi çerçevesinde iş bedelinin KDV hariç 77.800,00 TL olması karşısında sözleşmede kararlaştırılan işlerin toplam bedelinin 91.804,00 TL olarak kabulü gerekir. Öte yandan sözleşme konusu işin 09.09.2009 tarihi itibariyle geçici kabulü yapılmıştır. Davacı yüklenici geçici kabul tutanağına sözleşme dışında da fazla imalâtla birlikte 107.286,00 TL imalâtı bulunduğunu bildirerek ihtirazı kayıtla imzalamış, 05.04.2010 tarihli dilekçesiyle de itirazlarını idareye bildirmiştir. Taraflarca düzenlenen, ancak onaylanmayan (1) nolu hakedişte davacı alacağı 61.990,63 TL belirlenmiş ise de, dava önceki itirazlarını hakediş üzerine yazmak suretiyle tekrarlamıştır. Her ne kadar hakedişteki itiraz sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 43. maddesine uygun değilse de daha önce yapılan geçici kabulde de davacı itirazlarını idareye bildirmiş olduğundan itirazın usulüne uygun yapıldığı kabul edilmelidir. Mahkemece bilirkişi raporlarına göre hüküm kurulmuş ise de, alınan raporlarda sözleşme fiyatı bir yana bırakılarak birim fiyatlara göre hesaplama yapılmıştır. Oysa az yukarıda açıklandığı üzere sözleşme konusu işin tamamlandığı da kabul edildiğine göre, sözleşme kapsamında yapılan işler için sözleşmede kararlaştırılan 107.286,00 TL götürü bedel esas alınıp davacı hakedişi olarak hüküm altına alınmalıdır.

Öte yandan, davacı yüklenicinin ilave işlerle ilgili olarak alacağının hesaplanmasında alınan bilirkişi raporları da hüküm kurmaya elverişli değildir. Şöyle ki; 10.06.2009 tarihinde imzalanan sözleşmenin 8.2.1 maddesinde Yapım İşleri Şartnamesi'nin sözleşmenin eki olduğu kararlaştırılmıştır. Bu durumda Yapım İşleri Şartnamesi'nin ilave işlerle ilgili düzenlemelerinin gözardı edilmemesi gerekmektedir. Yapım İşleri Şartnamesi'nin 21 ve 22. maddelerinde ayrıntılı düzenlemeler getirilmiş olup, ilave iş bedelinin ne şekilde hesaplanacağı hüküm altına alınmıştır. Davada ilave işlerin bedeli istendiğinden, bu bedelin sözleşme tarihinde yürürlükte bulunan Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 21. maddesi hükümlerine göre hesaplanması gerekir. Anılan Şartnamenin 21. maddesinde, sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave iş artışının olması ve bu işin: a)sözleşmeye esas proje içinde kalması, b)idareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması şartlarıyla götürü bedelli işlerde sözleşme bedelinin %10, birim fiyatlı sözleşmelerde %20'sine kadar fazlasının süre hariç sözleşme hükümlerine göre aynı yükleniciye yaptırılabileceği belirtildikten sonra, 22. maddesinde idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemleri ile 21. maddeye göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave iş bedellerinin maddenin 2. fıkrasında belirtilen hükümler çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edilen birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödeneceği hükmü getirilmiştir. 22. maddenin 2. fıkrasında yeni birim fiyatının nasıl tespit edileceği sırasıyla gösterilmiştir. Buna göre,

a)Yüklenicinin birim fiyatların tesbitinde kullanarak teklifi ekinde idareye sunduğu ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlere kıyaslanarak bulunacak analizler,

b)İdare veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren yeni iş kalemlerine ait analizler,

c)Yeni iş kaleminin yapılması sırasında tutulacak puantajla tesbit edilecek malzeme miktarları ile işçi ve makinelerin çalışma saatleriyle ilgili diğer tüm girdiler esas alınarak uygulanacak analizler uygulanacaktır.

Bu analizlerin belirlenmesinde ise, yine sırasıyla;

a)Yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçleri,

b)İdarede veya diğer idarede mevcut rayiçler,

c)İdarece kabul edilmek şartıyla uygulama ayına ait Ticaret ve/veya Sanayi Odalarınca onaylanmış mahalli rayiçler kullanılacaktır.

Mahkemece bu düzenlemeler dikkate alınmadan hüküm kurulmuş olması da hatalı olmuştur.

Bu durumda, mahkemece yapılacak iş, Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 21 ve 22. maddesi gözetilerek yeni tespit edilecek fiyata göre bedeli denetime elverişli ve gerekçeli olarak hesaplattırılıp ilave iş bedelinin belirlenmesi ve az yukarıda açıklanan götürü bedelin de ilave iş bedeline eklenerek davacı alacağının hüküm altına alınmasından ibarettir. Bu hususlara uyulmadan yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamıştır.

Açıklanan nedenlerle kararın taraflar yararına bozulması uygun bulunmuştur.

SONUÇ : Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının reddine, ikinci bentte açıklanan nedenlerle kararın her iki taraf yararına BOZULMASINA, ödedikleri temyiz peşin harçlarının istek halinde temyiz eden taraflara geri verilmesine, karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteminde bulunulabileceğine 08.07.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.