İdare önceki yıl veya yıllara ait alımında ortaya çıkan fiyatların TÜİK verilerine göre güncelleyerek yaklaşık maliyeti hesaplayabilir mi?

Şölen Taşımacılık Tem. Ürün. Gıda Petr. Ürün. Tur. Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Ceyhan Devlet Hastanesi Başhekimliği,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2022/1394312 İhale Kayıt Numaralı “Ceyhan Dh 12 Aylık Yüklenici Mutfağında Malzemeli Yemek Pişirme, Taşıma, Dağıtım ve Sonrası Hizmeti Alımı” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Ceyhan Devlet Hastanesi Başhekimliği tarafından 20.01.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Ceyhan Dh 12 Aylık Yüklenici Mutfağında Malzemeli Yemek Pişirme, Taşıma, Dağıtım ve Sonrası Hizmeti Alımı” ihalesine ilişkin olarak Şölen Taşımacılık Tem. Ürün. Gıda Petr. Ürün. Tur. Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 27.01.2023 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 03.02.2023 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 08.03.2023 tarih ve 83086 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 08.03.2023 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2023/369 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, yaklaşık maliyet hesabının günümüz ekonomik şartlara uygun olmadığı, 13 tekliften 12’sinin yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu, idarece yaklaşık maliyette bazı kalemlerin hesaplamaya dahil edilmediği, sunulan tekliflerin ortalamasının idarece hesaplanan yaklaşık maliyetten %39,30 oranında yüksek olduğu,

İhale ilan tarihinden ihale tarihine kadar geçen süre zarfında asgari ücret ve işçilik maliyetlerinde ciddi değişiklik meydana geldiği, bu açıdan yaklaşık maliyetin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 9’uncu maddesi çerçevesinde güncellenmesi gerektiği, ayrıca 06.02.2023 tarihinde meydana gelen deprem felaketinin etkilerinin de düşünülmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 7’nci maddesinde “1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ayrıntılı fiyat ve gerektiğinde miktar araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.

…

(5)  İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı fiyat teklifleri ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez.

(6) Yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, bu kapsamda yaklaşık maliyet de aynı danışmanlık hizmet sunucusuna hesaplatılabilir.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.

(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;

a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,

b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,

c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,

ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,

d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar,

Esas alınır.

(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.

(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.

(5) Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re’sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde “(1) Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde;

a) Her bir iş kaleminin miktarını ve gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birimi, birim fiyatı ve bu fiyata dahil olan maliyetler ile varsa diğer unsurlar gösterilir.

b) Birim fiyata dahil olan maliyetler, iş kalemi ile ilgili bütün unsurları içerecek şekilde düzenlenir ve bu iş kalemine dahil olmayan başka giderler öngörülmez.

….

(3) Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 7 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur. Yüklenici için öngörülen kar tutarının bu cetvelde gösterilmesi zorunludur.

  (4) Yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetler idarelerce, endeks üzerinden güncellenir.

(5) Asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetler dikkate alınarak yaklaşık maliyet güncellenir.” hükmü,

İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Ceyhan DH 12 Aylık Yüklenici Mutfağında Malzemeli Yemek Pişirme, Taşıma, Dağıtım ve Sonrası Hizmeti Alımı

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

NORMAL KAHVALTI : 98.550 ADET

DİYET KAHVALTI : 21.900 ADET

NORMAL YEMEK : 410.000 ADET

DİYET YEMEK : 43.800 ADET

ARA ÖĞÜN : 54.750 ADET

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Ceyhan Devlet Hastanesi ve Hastanenin Ek Hizmet Binaları. (Yemek Hizmet Alımı İhalesinin Uhdesinde Kalan Yüklenici Firmasının Ceyhan Belediyesi Sınırları İçerisinde Yemek Pişirme Mutfağı Bulunacaktır )” düzenlemesi yer almaktadır.

İhaleye ait birim fiyat teklif cetveline aşağıda yer verilmiştir.

Teknik Şartname’nin “A. İşin Tanımı” başlıklı maddesinde “Hastanelerimizde yatarak tedavi gören hastaların, refakatçilerin, gündüz çalışan personelin ve nöbetçi personelin hizmetin yürütüldüğü sağlık tesisi tarafından hastanede yemek yemesi idarece uygun görülen kişilerin (misafir görevli olup yemek hizmetinden yararlanan personelin Ad, soyad, ünvan v.b. bilgilerinin yemek şirketine bildirilmesi aynı zamanda bu bilgilerin muhafaza edilmesi) tüm resmi ve idari tatiller dahil olmak üzere haftanın 7(yedi) günü 24 (yirmi dört) saati beslenme gereksinimlerini yüklenici firma kendi mutfağında veya sözleşme imzalayarak kiraladığı alanda, hizmetin yürütüldüğü sağlık tesisinin öngördüğü ilkeler doğrultusunda, yemek ve kahvaltı planlama, hazırlama (malzeme ve personel giderleri dahil ) pişirme, yüklenici mutfağından sağlık tesislerine taşıma, servis, dağıtım hizmetlerinin ve hizmet süresince gerçekleştirilmesi gerekli bulaşık, temizlik, atıkların toplanması, ayrıştırılması ve idare tarafından gösterilen depolara taşınması gibi işlemlerin hijyen ve sanitasyon kurallarına uygun şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Aynı Şartaname kapsamında yer alan “Sağlık Tesislerinde hasta refakatçi ve personele verilmesi öngörülen menü sayısı” başlıklı tabloya aşağıda yer verilmiştir.

23.03.2023 onay tarihli ihale komisyonu kararına göre 31 adet ihale dokümanı indirilen ihaleye13 teklif verildiği, Efe Sistem Hizmet Bilişim Teknik Yemekçilik Gıda İnş. Tur. Taş. Elek. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin aşırı düşük teklif açıklaması uygun olmaması gerekçesiyle reddedildiği, Mersin Mars Tekstil Konfeksiyon İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti., Kudretli Yemek Gıda Tem. Loj. Med. İnş. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti. ve Özer Atık Yönetimi Taşımacılık Tem. İnş. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.nin geçici teminata ilişkin beyanda bulunmaması gerekçesiyle, Dora Enerji ve Kurumsal Hiz. Ltd. Şti., Maraş Damak Yemekçilik Gıda Tem. İnş. Taş. Hayv.  San. Tic. Ltd. Şti. ve Bys Beyoğlu Gıda Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.nin geçici teminatın teklif edilen bedelin %3’ünü karşılamaması gerekçesiyle, Şölen Taşımacılık Temizlik Ürünleri Gıda Petrol Ürün. Tur. Tek. San. ve Tic. Ltd. Şti., Agv Gıda Yemekçilik Temiz. İnş. Taşıma Tur. Sn. Tic. Ltd. Şti., Arslanlar Teknik Isıtma Soğutma İnş. Taah. İht. Mad. Pazar. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin yaklaşık maliyetin çok üstünde teklif verilmesi gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin Erdihan Gıda ve Yem. Sos. Hi. Te. Hi. Hay. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. olarak, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin ise Tanrıverdi Gıda Temizlik Elek. İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti. olarak belirlendiği görülmüştür.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden, idarelerin yaklaşık maliyeti hesaplarken kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenen fiyatları, ihaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatları, ilgili odalarca belirlenmiş fiyatları, ihale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerini, konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatları, ihale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatları herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilecekleri, her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda ise idarece re’sen fiyat belirlenebileceği, dolayısıyla idarelere yaklaşık maliyetin hesaplanma yönteminin belirlenmesi noktasında serbesti ve takdir yetkisi tanındığı anlaşılmaktadır.

Ayrıca yaklaşık maliyetin ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, maliyetlerin endeks üzerinden güncelleneceği, asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinin ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle ihale tarihine kadar değişikliğe uğraması durumunda da söz konusu maliyetler dikkate alınarak güncelleneceği anlaşılmaktadır.

Başvuru sahibi tarafından yaklaşık maliyetin hatalı olduğu ve güncellenmesi gerektiği iddiasına ilişkin olarak, yaklaşık maliyetin açıklandığı tarihi (ihale tarihi-20.01.2023) izleyen günden itibaren on gün içinde idareye şikâyet başvurusunda bulunulması, şikayete verilen cevap akabinde (03.02.2023) 10 gün içinde ise kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulması gerektiği, (13.02.2023 tarihine kadar) başvuru sahibi tarafından söz konusu süre geçtikten sonra 08.03.2023 tarihinde şikâyet başvurusunda bulunduğu, ancak 127 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca, OHAL ilan edilen illerde şikâyet ve itirazen şikâyet başvuru süreleri 06.02.2023 ve 06.04.2023 tarihleri arasında durdurulduğundan Kuruma itirazen şikâyet başvurusunun süresinde olduğu anlaşılmaktadır.

İhale işlem dosyasında yer alan yaklaşık maliyete ilişkin belgeler incelendiğinde, idarece yaklaşık maliyete dayanak olması için Sağlık Bakanlığı’na bağlı devlet hastanelerine gönderilen fiyat sorulmasına ilişkin yazılar ile “2022 yılı yemek hizmetinize ilişkin birim fiyatların” istendiği görülmüştür.

Ayrıca ilgili belgeler içerisinde idarenin önceki alımına ilişkin Şölen Taşımacılık Tem. Ürün. Gıda Petr. Ürün. Tur. Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile imzaladığı sözleşmenin ve sözleşme kapsamındaki birim fiyatlara ait güncelleme belgelerinin bulunduğu görülmüştür.

İhale onay belgesi ve eki yaklaşık maliyet belgeleri incelendiğinde, Sağlık Bakanlığı’na bağlı beş devlet hastanesinden sorulan fiyatlar ile, idarenin önceki alımında ortaya çıkan fiyatların TÜİK verilerine göre güncellenmiş tutarının ortalaması alınarak yaklaşık maliyetin hesaplandığı anlaşılmıştır.

Birim fiyat teklif cetvelinin öğün miktarı üzerinden oluşturulduğu, bir diğer ifade ile söz konusu hizmet kapsamındaki maliyet bileşenlerinin öğün maliyetlerine dahil edileceği anlaşılmıştır.

İdare tarafından yaklaşık maliyetin diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar ile idarenin önceki alımında ortaya çıkan fiyatların TÜİK verilerine göre güncellenmesi ile hesaplanan fiyatlar kullanılarak oluşturulduğu, birim fiyat teklif cetvelinin öğün miktarı üzerinden oluşturulduğu, söz konusu hizmet kapsamında maliyet bileşenleri öğün maliyetlerine dahil edildiğinden bazı kalemlerin yaklaşık maliyete dahil edilmediğinden bahsedilemeyeceği anlaşılmış olup, başvuru sahibinin anılan iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

İdarenin 2021 yılına ait alımında ortaya çıkan fiyatların TÜİK verilerine göre güncellenerek yaklaşık maliyete dahil edildiği, Sağlık Bakanlığı’na bağlı devlet hastanelerinden sorulan fiyatların ise 2022 yılına ait fiyatlar olduğu ve güncelleme yapılmadan hesaplamaya dahil edildiği, bu haliyle yaklaşık maliyet hesaplama yönteminin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesine uygun olduğu, söz konusu ihalede birim fiyat teklif cetvelinde işçilik için ayrı satır açılmadığı hususu da dikkate alındığında başvuru sahibinin ihale tarihine kadar geçen süre zarfında işçilik maliyetlerinde ciddi değişiklik meydana geldiğinden yaklaşık maliyetin güncellenmesi gerektiği yönündeki iddiasının da yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.