Mal alımı gerçekleştirirken belediye ilan panosunda ilan yapılabilir mi?

Kamu İdaresi Türü	Belediyeler ve Bağlı İdareler
Yılı	2015
Dairesi	6
Dosya No	43622
Tutanak No	45605
Tutanak Tarihi	13.2.2019
Kararın Konusu	İhale Mevzuatı ile İlgili Kararlar	İlgili Daire Kararı için tıklayın

2- 266 sayılı ilamın 23. Maddesiyle;

A)- … Belediyesi tarafından … yılı için belirlenen dar gelirli vatandaşlara odun ve/veya kömür ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla yapılmış mal alımının yürürlükteki mevzuat hükümlerine aykırı şekilde gerçekleştirilmesi sonucu … TL kamu zararının tazminine,

B)- … Belediyesi tarafından … yılı için belirlenen dar gelirli vatandaşlara odun ve/veya kömür ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla mal alımına ilişkin 1353, 1703 ve 1704 no.lu ödeme emri belgeleri ve eklerinin incelenmesi neticesinde; söz konusu evraklarda, ilgili belediyede yasal olarak görevli olan Muhasebe Yetkilisi (… ) yerine görevli ve yetkili olmayan kişilerin imzası ile ödemenin yapılması nedeniyle işlemlerin denetiminin yapılmasını teminen konunun İçişleri Bakanlığına yazılmasına karar verilmiştir.

Sorumlulardan Üst Yönetici … , Gerçekleştirme Görevlisi … ile Harcama Yetkilisi … gönderdikleri temyiz dilekçesinde özetle;

Sayıştay 6. Dairesinin 07.03.2017/439 sayılı kararı ile mevzuata ayrılık gerekçesiyle … TL’nin gerçekleştirme görevlisi, muhasebe yetkilisi ve harcama yetkilisinden tazminine karar verdiğini,

Tazmin hükmüne esas olay gerçekleşmeden önce belediye sınırları içerisinde bulunan ‘Temel ihtiyaçlarını karşılayamayan engelliler, kimsesizler ile TÜİK gelir yaşam koşulları araştırması sonucu verilerine göre yoksul muhtaç ve dar gelirlilere bütçe imkânları dâhilinde yapılacak sosyal yardımlar ve sosyal hizmetlerin yürütülmesi amacıyla” bir yönetmelik çıkarıldığını, Yardımların yönetmeliğe göre yapıldığını,

Yönetmeliğin yasal dayanağının 5393 sayılı Belediye Kanununun 14. maddesinin a bendi, 15. maddesinin b bendi, 60. maddesinin i bendi olduğunu,

Yönetmeliğin belediye meclisince kabul edilip Sayıştay Başkanlığınca onaylandığını,

Yönetmeliğin 4. maddesinin a bendinde ayni yardımın tanımının yapılmış olup “Aynî yardım: Yiyecek, giyecek, yakacak, ev eşyası, kırtasiye ve eğitim malzemeleri, gibi ihtiyaca göre verilecek mal ve malzeme yardımını, ifade eder.” Denildiğini,

Yönetmeliğin 4. Maddesinin g bendinde nakdi yardımın tanımının yapılmış olup “Nakdî yardım: Bu yönetmelik kapsamında yapılacak para ve para verine geçebilen alışveriş ve benzeri çek, akıllı kart, alışveriş kredi kartı, kart kontörü ve benzeri kartları, ifade eder.” Denildiğini,

Yönetmeliğin 5. Maddesinin a bendinde “Belediye aynî ve nakdî yardımlarda bulunur. Bu amaçla bütçeye her yıl ödenek konur.” Denildiğini,

Yönetmeliğin 12. Maddesinin d bendinde ” Yardımların insan onurunu zedelemeyecek koşullarda sunulabilmesi için Değerlendirme Kurulu kararı ile nakdî yardım yapılabilecek kişi veya ailelere, temel ihtiyaçlarını karşılamak üzere para verine geçebilen alışveriş ve benzeri çek, akıllı kart, alışveriş kredi kartı, kart kontörü ve benzeri kart dağıtılabilir. Bu çekler veya kartlar ile alışveriş yaptırmayı, hizmet vermeyi kabul eden gerçek ve/veya tüzel kişilerle sözleşmeler yapılır. Alışveriş yapılan merkezlere; çek. kontör ve benzeri kart karşılığı meblağ ödenir.” Denildiğini,

Yönetmeliğin 13. Maddesinin a bendinde “Belediye sınırları içinde ikamet eden ve bu yönetmelik kapsamında sosyal yardımlardan yararlanma hakkına sahip bulunan kimselere gıda, sıcak yemek, yakacak, ev eşyası, giyecek, kırtasiye, ilaç gibi aynî yardımlarda bulunulabilir.” Denildiğini,

Yönetmeliğin 14. Maddesinin 1. Fıkrasında “Aynî yardımlarda kullanılacak mal, hizmet ve malzemelerin alımında 04/01/2002 tarih ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleri uygulanır.” Denildiğini,

Yönetmeliğin 15. Maddesinin 1. Fıkrasında “ Belediyece bu yönetmelik kapsamındaki kimselere dağıtılmak üzere, 04/01/2002 tarih ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine göre alımı gerçekleştirilen veya sosyal yardımlarda kullanılmak üzere Belediyeye bağışlanan aynî yardımlar gıda, yakacak, giyecek, ev eşyası, kırtasiye malzemeleri, engellilerin kullanacağı ve benzeri malzemeler; Belediye personeli ve araçlarıyla muhtaç ve yoksul kişilere en uygun yöntemlerle dağıtılır. ..” denildiğini,

Yönetmeliğin 19. Maddesinin 1. Fıkrasında ” Bu yönetmelik kapsamında yapılacak nakdi yardım ödemeleri, hak sahibine veya duruma göre vekiline, velisine veya vasisine makbuz karşılığında yapılır.” Denildiğini,

Yönetmeliğin 19. Maddesinin 4. Fıkrasında ” Ödemelerin hak sahiplerinin banka hesaplarına aktarılması suretiyle ödenmesi halinde; hak sahibinin, Müdürlükçe onaylanmış yazılı talebi alınır.” denildiğini,

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71. Maddesinin 2. fıkrasında “Kamu zararının belirlenmesinde;

a)İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,

b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,

c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,

d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,

e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,

f (Mülga:22/12/2005-5436/10 md.)

g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,

Dilekçe ekinde sunulan … Belediyesi Sosyal Yardım İşler Müdürlüğünün yakacak çeki (Ek-2) incelendiğinde çekin üzerinde yardım alacak kişinin adının ve soyadının, T.C. Kimlik numarasının, telefon numarasının, adresinin yazdığı, yardım tutarının … TL nakit değerinin olduğu bu nakit değerle yardıma muhtaç kişinin sadece 200 kg kömür ile 40 kg tahta alabileceği bu alımı belirlenen zaman dönemi içerisinde yapabileceğinin görüleceğini,

Burada olayın özellikle kış aylarında ihtiyaç sahiplerinin odun, kömür ihtiyacının … .- TL’lik kısmının bedelinin nakit olarak karşılanması olduğunu, yani yardım nakit olarak çekle yapılmış ve … .- TL olduğunu,

Zaten nakdi yardım yönetmelikte de belirtildiği gibi para yerine geçebilen alışveriş ve benzeri çek şeklinde olacağını, burada belediyenin fazladan yaptığının; ihtiyaç sahiplerinin piyasa fiyatlarının daha altında kömür ve tahta temin etmesinin sağlanması için ilçe sınırları içerisinde bulunan ve bu işi yapabilecek firma ile pazarlık edip en uygun fiyatı bulmaya çalışması olduğunu,

Ayrıca; bu işin belediyeye şöyle bir faydasının olduğunu, hem vatandaşın elindeki çekle herkes gibi malını satıcıdan alıp satıcı firma tarafından evine götürülmesini sağlamış, vatandaşa kolaylık ve rahatlık olmuş belediyenin de hem nakliye, personel, akaryakıt vb. gibi yüklerden kurtulduğunu,

Yani burada hangi açıdan bakarsak bakalım,

1) Verilen çekin … TL para yerine nakit olarak kullanıldığını,

2) Alınan odun, kömür piyasa fiyatlarının altında olduğunu,

3) Alınan odun, kömür vatandaşın evine satıcı tarafından götürülüp nakliye ücreti alınmadan teslim edilmiş ve tesellüm belgesinin alındığını,

4) Hem vatandaş hem belediyenin taşıma masrafının yükünden kurtulduğunu,

5) Yapılan üç ödemenin de KDV dâhil olmak üzere doğrudan temin limitinin altında olduğunu,

6) Yönetmeliğe, kanuna uygun ve bütçede ayrılmış ödenek olduğunu,

Para yerine geçen çekin ihtiyaç sahiplerine verildiğini, ilgili ihtiyaç sahiplerinin bunu kullandığını, para yerine geçen çeklerin geri alınmasının, kişilere rücu edilmesinin mümkün olmadığını, ilam hükmüne göre tarafınca ödenmesinin istendiğini, kendilerinin haksız yere mağdur olmuş olacaklarını, bu durumda belediyenin sebepsiz yere zenginleşmesi, kendilerinin ise sebepsiz yere yoksullaşmasının söz konusu olacağını,

5018 sayılı kanunun 71. Maddesinde sayılan kamu zararına ilişkin hükümlerin hiçbirinin bu işlemde gerçekleşmediğini, verilen yardımın yönetmelik gereği nakit olarak ancak kömür ve tahta alımı için kullanılacak net rakam ifade eden tutardan oluştuğunu, yani para yerine geçen çekin verilmiş ve bu parayla sadece ihtiyaç sahibi olanların 200 kg kömür ve 40 kg tahta alabileceğinin belirtildiğini,

Taşınır Mal Yönetmeliğinin 10. Maddesinde satın alındığı andan itibaren tüketimi yapılan su, doğalgaz, kum, çakıl, bahçe toprağı, bahçe gübresi gibi maddelere taşınır işlem fişi düzenlenmeyeceği belirtilmiş ayrıca yönetmelikte de çekte yazan miktarda belirtilen malların ihtiyaç sahibine teslim edildiğine dair tutanak malı temin eden firma tarafından belediyeye teslim edilir denildiğinden ve yapılan yardım nakit olduğundan ve belediyeye bir mal giriş çıkışı olmadığından taşınır işlem fişi düzenlenmemiş sadece çeklerin ve tutanakların ödemeye esas belge olarak kabul edildiğini,

İlamın son bölümünde bulunan Savcı görüşünde: ‘’Anılan yönetmelik hükümleri gereği belediye dar gelirli vatandaşlara odun veya kömür yardımını 4734 sayılı kanun hükümlerine göre satın alıp kendisi dağıtabileceği gibi bunları karşılayacak para veya para yerine geçen alışveriş ve benzeri çek, akıllı kart, alışveriş kredi kartı, kart kontörü ve kartları kullanarak alışveriş yaptırmayı hizmet vermeyi kabul eden gerçek ve tüzel kişilerle sözleşme yaparak veya para yerine geçen alışveriş ve benzeri çek, akıllı kart, alışveriş kredi kartı, kart kontörü vb. kart karşılığı meblağı ödeyerek yapabileceğinin değerlendirildiğini,

Buna göre sorumluların savunmasının yeterli görülmesine ve ilişiğin kalmadığına hükmedilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.” Dendiğini,

Bütün bu açıklamalar, uygulamalar, yasal dayanaklar sunulan belgeler birlikte değerlendirildiğinde;

a) Hükme konu işlemlerin 5393 sayılı Belediye Kanununun 14. Maddesinin a bendi, 15. maddesinin b bendi, 60. Maddesinin i bendi ve belediyemiz sosyal hizmet ve yardım yönetmeliğinin yukarıda açılamalarımızda sayılan ilgili maddeleri çerçevesinde yapılan kontrollü nakit sosyal yardım olduğu,

b) Hükme konu işlemlerin 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre kamu zararı oluşturmadığı,

c) Tazmin hükmünün kesinleşmesi halinde idarenin sebepsiz yere zenginleşeceği, taraflarının ekonomik anlamda mağdur olacağını belirterek tazmin hükmünün kaldırılmasını talep etmişlerdir.

Üst Yönetici … gönderdiği temyiz dilekçesinde yukarıdaki savunmasına ilaveten;

Bahsi geçen maddede tarafına muhasebe yetkilisi yerine imza atmış olması nedeniyle de kusur yüklendiğini, oysa ki; Muhasebe Yetkilisinin izinli veya raporlu olmadığı halde bir toplantı nedeniyle yerinde olmadığı bir zaman diliminde acil ödeme gerekliliğinden evrakların Belediye Başkanına imzalatıldığını, durumu toplantı sonrası öğrenen Muhasebe Yetkilisinin izinli veya raporlu olmadığı halde tarafınca imzalanan evrak nedeniyle yerinde bulunmama gibi bir hukuki yaptırımla karşılaşmamak için tutanak düzenlediğini, Muhasebe Yetkilisinin böyle bir tutanak düzenlemesinin, ödemeyi yersiz ödeme yapmayacağı gibi, Belediye Başkanı sıfatıyla bu nedenden dolayı sorumlu tutulmasının hukuka aykırı olduğunu, kabul anlamına gelmemek üzere, usulde uygunsuzluk olduğu düşünülse de ödemenin mevzuata uygun olduğunu, bahsi geçen ödemenin, dayanak belgeleri olan, imzaları tam olan ve Muhasebe Yetkilisince reddedilmemiş bir ödeme olduğunu ve kamu zararının oluşmadığını belirterek 266 sayılı ilamın 23. Maddesiyle verilen hükmün kaldırılmasını talep etmiştir.

Başsavcılık mütalaasında;

“Dairesince, Belediyece, dar gelirli vatandaşlara odun ve/veya kömür ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla mal alımı yapılması sırasında yürürlükteki mevzuat hükümlerine aykırı şekilde davranılması sonucu oluşan kamu zararının sorumlulardan tazminine karar verilmiştir.

Sorumlu savunmasında, yapılan harcamanın 5393 sayılı Belediye Kanunu ve Sayıştay’ın da görüşü alınarak hazırlanan … Belediyesini Sosyal Hizmet ve Yardım Esasları Yönetmeliği hükümlerine göre yapıldığını, 5018 sayılı kanuna göre kamu zararı oluşmadığını belirtilerek tazmin hükmünün kaldırılmasını talep etmektedir.

… Belediyesini Sosyal Hizmet ve Yardım Esasları Yönetmeliğinin, Tanımlar başlıklı 4. maddenin (g) bendinde, Nakdî yardım: Bu yönetmelik kapsamında yapılacak para ve para yerine geçebilen alışveriş ve benzeri çek, akıllı kart, alışveriş kredi kartı, kart kontörü ve benzeri kartları İfade eder.

Nakdî yardım başlıklı 12. Maddenin (d) bendinde, “Yardımların insan onurunu zedelemeyecek koşullarda sunulabilmesi için, Değerlendirme Kurulu kararı ile nakdî yardım yapılabilecek kişi veya ailelere, temel ihtiyaçlarını karşılamak üzere para yerine geçebilen alışveriş ve benzeri çek, akıllı kart, alışveriş kredi kartı, kart kontörü ve benzeri kart dağıtılabilir. Bu çekler veya kartlar ile alışveriş yaptırmayı, hizmet vermeyi kabul eden gerçek ve/veya tüzel kişilerle sözleşmeler yapılır. Alışveriş yapılan merkezlere; çek, kontör ve benzeri kart karşılığı meblağ ödenir.”

Hükümleri bulunmaktadır.

Belediyece dar gelirli vatandaşlara odun ve/veya kömür yardımını, 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre satın alıp kendisi dağıtımı yapabileceği gibi idare bu dağıtımı kendi yapması halinde, alınan malzemenin depolanması, idare elamanlarınca taşınıp dağıtılması, idareyi lüzumundan fazla külfet yaratacağından, anılan yönetmelik hükümlerinin imkân verdiği ölçülerde, bunları karşılayacak para ve para yerine geçebilen alışveriş ve benzeri çek, akıllı kart, alışveriş kredi kartı, kart kontörü ve benzeri kartları, kullanarak hizmet vermeyi kabul eden gerçek ve/veya tüzel kişilerle sözleşmeler yaparak, alışveriş yapılan merkezlere çek, kontör ve benzeri kart karşılığı meblağ ödeyerek de yapabileceği, ayrıca yapılan harcamanın piyasa rayiç bedelin üzerinde bir harcama yapıldığına ilişkin herhangi bir bilgi ve belge bulunmaması nedeniyle, kamu zararının oluşmadığı değerlendirilmektedir.

Buna göre, Daire Kararının tazmin hükmünün kaldırılarak sorumluların beratlarına hükmedilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.” Şeklinde görüş bildirmiştir.

İşbu dosyayla duruşma talebinde bulunan … ’yı temsilen avukat … , … , … konu ile ilgili duruşmada yazılı ifadelerini tekrarına ilişkin ifadeleri ile Sayıştay Başsavcılığının sözlü açıklamaları dinlenildikten ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ;

266 sayılı ilamın 23. Maddesiyle;

A) … Belediyesinin mal, hizmet ve yapım işleri ihaleleri açısından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde sayılan idarelerden olup ilgili Kanun hükümleri çerçevesinde mal alım ihalelerini gerçekleştirmesi gerekirken, odun ve/veya kömür alımını, ilçe sınırları içerisinde faaliyet gösteren odun ve kömür satıcılarının teklif verebileceği, belediye panosunda ilan yapmak sureti ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nu dışındaki bir yol ile yaparak mevzuata aykırı davranması sonucu oluşan … TL’nin tazminine,

B)- … Belediyesi tarafından … yılı için belirlenen dar gelirli vatandaşlara odun ve/veya kömür ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla mal alımına ilişkin 1353, 1703 ve 1704 no.lu ödeme emri belgeleri ve eklerinin incelenmesi neticesinde; söz konusu evraklarda, ilgili belediyede yasal olarak görevli olan Muhasebe Yetkilisi (… ) yerine görevli ve yetkili olmayan kişilerin imzası ile ödemenin yapılması nedeniyle işlemlerin denetiminin yapılmasını teminen konunun İçişleri Bakanlığına yazılmasına karar verilmiştir.