Sanayi odası tarafından verilen yerli malı belgesinin içeriği sorgulanabilir mi?

       Karar Tarihi      : 05.12.2012

       Karar No          : 2012/UM.I-4583 

       1) İdari Şartname’nin 8.1’inci maddesinde yerli malı teklif eden istekliye %15 oranında fiyat avantajı uygulanacağının düzenlendiği, ihalede en düşük fiyatın temsilcisi oldukları I… M… Brandschutztechnik Gmbh firması tarafından verildiği, ancak anılan şartname maddesi düzenlemesi nedeniyle ….İtfaiye Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin değerlendirmeye esas en düşük fiyat teklifi olduğu ve ihalenin adı geçen istekli üzerinde bırakıldığı,…İtfaiye Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif ettiği mala ilişkin yerli malı belgesi ibraz ettiğinin ihale oturumu esnasında açıklandığı, ancak anılan firmanın teklifi incelendiğinde, teklif ettiği yangın söndürme araçlarının hiçbir suretle yerli araç vasfı ile bağdaşmadığının görüleceği, ihale konusu alımın en temel bileşeni ve maliyet açısından en büyük ağırlığı teşkil eden öğesinin 8×8 şasi olduğu, ihale üzerinde bırakılan isteklinin yangın söndürme aracını Almanya’da mukim Titan Spezialfahrzeugbau GmbH’dan ithal edilecek TITAN T52 model 8×8 şasi üzerine imal edeceğini taahhüt ettiği, bu durumda 8×8 şasinin komple yurtdışından ithal edileceği, bununla birlikte araç üstyapı malzemeleri, su tankı ve elektronik donanımlarının yurtdışından sipariş edileceğinin de yine teknik inceleme neticesinde görüleceği, tüm bu hususlar bir araya geldiğinde anılan firmanın emek-teknoloji gerektiren imalat kalemlerini yurtdışından temin edeceği, yurtiçinden yalnızca üstyapı sonlandırma, pompa ve monitör akuple işlemlerini yapacağının anlaşıldığı, yangın söndürme aracını teşkil etmek üzere komple ithal edilecek kalemlerin, bahse konu firmanın toplam teklif tutarının %70’ini aşan bir orana tekabül edeceği, bu nedenlerden dolayı…İtfaiye Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif ettiği aracın yerli malı belgesi ibraz edilerek teklif edilmesine rağmen tamamen Türkiye’de üretilen veya elde edilen ürünlerden oluşmadığı ve yerli malı olarak değerlendirilmesinin mümkün bulunmadığı, iddasında bulunmuştur.

       1 ) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

       İncelemeye konu ihale 8×8 Yangın Söndürme Aracı Alım ihalesi olup, bu kapsamda 20 adet araç alımı yapılacaktır. İhaleye ilişkin İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde,

       “7.5.2. İsteklinin alım konusu malı teklif etmeye yetkisinin bulunup bulunmadığını belgelendirmesi gerekir. Bu çerçevede istekli aşağıdaki bentlerde yer alan belgelerden kendi durumuna uygun olan belge veya belgeleri sunabilir:

       a) İstekli imalatçı ise imalatçı olduğunu gösteren belge veya belgeler,

       b) İstekli yetkili satıcı veya yetkili temsilci ise yetkili satıcı ya da yetkili temsilci olduğunu gösteren belge veya belgeler,

       c) İstekli Türkiye'de serbest bölgelerde faaliyet gösteriyor ise yukarıdaki belgelerden biriyle birlikte sunduğu serbest bölge faaliyet belgesi.

       İş ortaklığında ortaklardan birinin, teklif edilen mala veya mallara ilişkin imalatçı veya yetkili satıcı ya da yetkili temsilci olduğunu gösteren belgelerden birini sunması yeterlidir.

       İsteklinin imalatçı olduğunu gösteren belge veya belgeler ise şunlardır:

       – İsteklinin adına düzenlenen Sanayi Sicil Belgesi,

       – İsteklinin üyesi olduğu meslek odası tarafından istekli adına düzenlenen Kapasite Raporu,

       – İsteklinin üyesi olduğu meslek odası tarafından istekli adına düzenlenen İmalat Yeterlik Belgesi,

       -İsteklinin üyesi olduğu meslek odası tarafından istekli adına düzenlenmiş ve teklif ettiği mala ilişkin Yerli Malı Belgesi 

       -İsteklinin alım konusu malı ürettiğine ilişkin olarak ilgili mevzuat uyarınca yetkili kurum veya kuruluşlarca düzenlenen ve isteklinin üretici veya imalatçı olduğunu gösteren belgeleler.

       Ayrıca istekli, teklif edilen aracın şasi üreticisinin şasi imalatına yetkili olduğuna dair imalatçılık belgesini sunacaktır.”,

       Anılan Şartname’nin “İhalenin yabancı isteklilere açıklığı ve yerli malı teklif edenler lehine fiyat avantajı uygulanması” başlıklı 8’inci maddesinde “8.1. İhale, yeterlik kriterlerini taşıyan yerli ve yabancı tüm isteklilere açıktır. Yerli malı teklif eden istekliye %15 (rakam ve yazıyla) Yüzde onbeş oranında fiyat avantajı uygulanacaktır. Yerli malı teklif eden isteklilerin fiyat avantajından yararlanabilmesi için teklif ettiği mala/mallara ilişkin yerli malı belgesini/belgelerini sunması zorunludur.”,

       Aynı Şartname’nin “Teklif ve ödemelerde geçerli para birimi” başlıklı 21’inci maddesinde “21.1. Tekliflerde geçerli para birimleri: TRY (Türk Lirası), UER (Avro), USD (Amerikan Doları), GBP (İngiliz Sterlini), Ödemelerde geçerli para birimleri: TRY (Türk Lirası), UER (Avro), USD (Amerikan Doları), GBP (İngiliz Sterlini)’dir.”,

       Anılan Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “35.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, teklif edilen fiyatların en düşük olanıdır.

       35.2. Bu madde boş bırakılmıştır.

       35.3. Yerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı uygulanması:

       35.3.1.Yerli malı teklif edenler lehine fiyat avantajı, Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 61 inci maddesi esas alınarak hesaplanacaktır.

       35.4.1. Birden fazla istekli tarafından teklif edilen fiyatın en düşük fiyat olması ve bu fiyatların da birbirine eşit olması durumunda ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sırasıyla;

       1) İstekli tarafından sunulan malın yerli malı olmasına,

       2) İhale konusu iş veya benzer işe ilişkin olarak istekli tarafından sunulan iş deneyimini gösteren belgedeki belge tutarına,

       göre belirlenecektir.”düzenlemeleri yer almaktadır.

       4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yerli istekliler ile ilgili düzenlemeler” başlıklı 63’üncü maddesinde “Hizmet alımı ve yapım işi ihalelerinde yerli istekliler lehine, mal alımı ihalelerinde ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Kurum tarafından yerli malı olarak belirlenen malları teklif eden istekliler lehine, % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanması; yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan ihalelere ise sadece yerli isteklilerin katılması hususlarında ihale dokümanına hüküm konulabilir. Ortak girişimlerin yerli istekli sayılabilmesi için bütün ortaklarının yerli istekli olması gereklidir.” hükmü,

       Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yerli malını teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı uygulanması” başlıklı 61’inci maddesinde,

       “(1) Yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan mal alımı ihalelerine sadece yerli isteklilerin katılabileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir. Ayrıca sadece yerli isteklilerin katılımına açık ihalelerde, yerli malı teklif eden yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.

       (2) Mal alımı ihalelerinde yaklaşık maliyetine bakılmaksızın, tüm isteklilerin katılabileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir ve bu ihalelerde yerli malı teklif eden istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.

       (3) İhale veya ön yeterlik ilanı ve idari şartnamede, yerli malı teklif edenler lehine tanınan fiyat avantajı oranı belirtilir.

       (4) Yerli malını teklif edenler lehine fiyat avantajı, bu istekliler dışındaki isteklilerin teklif ettikleri bedellere, kendi teklif bedelleri üzerinden ihale dokümanında belirlenen fiyat avantajı oranı esas alınarak hesaplanan tutarın eklenmesi suretiyle uygulanır.

       (5) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalede, öncelikle fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli bulunur. Yerli malını teklif edenler lehine fiyat avantajı, bu istekliler dışındaki isteklilerin değerlendirilmiş teklif bedellerine, kendi değerlendirilmiş teklif bedelleri üzerinden fiyat avantajı oranı esas alınarak hesaplanan tutarın eklenmesi suretiyle uygulanır.

       (6) Teklif edilen malın yerli malı olduğu Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak düzenlenen yerli malı belgesi ile belgelendirilir.” hükmü,

       Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yerli malı belgesi” başlıklı 6.2.2’nci maddesinde,

       “6.2.2.1. İstekli tarafından teklif ettiği malın yerli malı olduğu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı ilgili Oda veya Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonuna bağlı ilgili Esnaf veya Sanatkârlar Odası tarafından düzenlenen Yerli Malı Belgesi ile belgelendirilir.

       6.2.3. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren aday ve isteklilerin yerli istekli olup olmadığı ile serbest bölgede üretilen mallara yerli malı belgesi düzenlenmesi

       6.2.3.1. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren adayların veya isteklilerin 4734 sayılı Kanun kapsamında yerli istekli olup olmadıkları ile bunların ürettikleri mallara “Yerli Malı Belgesi” düzenlenip düzenlenemeyeceği hususu, 21/9/2004 tarihli ve 2004/DK.D-309 sayılı Kamu İhale Kurulu Kararı ile düzenlenmiştir. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren“Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişiler ile Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilik” niteliğini haiz aday ve istekliler, 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesindeki yerli istekli tanımı gereğince yerli istekli kabul edilecektir.

       6.2.3.2. Yabancı ülkelerde kurulmuş tüzel kişilikler, bulundukları ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine kendi ülkelerinde geçerli olan kuruluş belgesini onaylatmak suretiyle serbest bölgelerde faaliyette bulunabilmektedirler. Ancak bunlar Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilik niteliğinde olmadıklarından, 4734 sayılı Kanun kapsamında yerli istekli olarak kabul edilmeyecektir.

       6.2.3.3. İlgili odalar tarafından, Yerli Malı Belgesi düzenlenmesine ilişkin esaslar ve serbest bölgeler mevzuatı ile gümrük mevzuatı göz önünde bulundurularak, gerekli şartların sağlanması kaydıyla serbest bölgede faaliyet gösteren yerli isteklilerin ürettikleri mallara Yerli Malı Belgesi düzenlenebilir.

       6.2.3.4.İstekliler, serbest bölgelerde üretilen ve Yerli Malı Belgesine sahip malları teklif etmeleri durumunda yerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı uygulamasından yararlanacaklardır. Ancak isteklilerin, serbest bölgelerde üretilen Yerli Malı Belgesine sahip malları teklif etmeleri sırasında serbest bölgeler mevzuatı ile gümrük mevzuatını da göz önünde bulundurmaları gerekmektedir.

       6.2.4. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı ilgili Oda veya Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonuna bağlı ilgili Esnaf veya Sanatkârlar Odası tarafından “Yerli Malı Belgesi” düzenlenmesine ilişkin esaslar

       6.2.4.1.  Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliğine bağlı ilgili Oda veya Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonuna bağlı ilgili Esnaf veya Sanatkârlar Odası tarafından, “Yerli Malı Belgesi” düzenlenmesinde aşağıda belirtilen kriterler esas alınır.

       6.2.4.1.1. Tamamen Türkiye’de üretilen veya elde edilen ürünler ile üretim sürecinin önemli bir aşaması ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı işçilik ve eylemi Türkiye’de yapılan ürünler, yerli malı olarak kabul edilir.

       6.2.4.1.2. Sanayi ürünlerinin yerli malı kabul edilebilmesi için;

       a) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenen Sanayi Sicil Belgesine sahip firmalar tarafından üretilmesi,      

       b) Üretim sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması,

       şartları aranır.

       Bu iki şartın bulunması halinde “Yerli Malı Belgesi”, sanayi ürününün üretildiği yer Sanayi Odası veya Sanayi ve Ticaret Odası tarafından; Esnaf ve Sanatkârlar Odalarına kayıtlı olanlar tarafından üretilenler için ise ürünün üretildiği yer Esnaf ve Sanatkârlar Odasınca düzenlenir.

       6.2.4.1.6. Yukarıdaki ürünleri üreten firmanın, sadece Ticaret Odası üyesi olması ve üretimin, üyesi olduğu odanın faaliyet bölgesinde gerçekleştirilmesi durumunda, Yerli Malı Belgesi, bu Ticaret Odası tarafından düzenlenebilir.

       6.2.4.2. TOBB ve TESK tarafından da yukarıdaki hususlar esas alınarak Birliğe veya Konfederasyona bağlı odalar tarafından “Yerli Malı Belgesi Düzenlemesine ilişkin Esaslar” yayımlanmıştır. Yerli Malı Belgesi talep eden tacir veya esnaf ve sanatkârlar, gerekli belgeler ile ilgili Oda’ya veya Borsa’ya yazılı olarak başvurmaları gerekmektedir.” açıklaması bulunmaktadır.

       Anılan mevzuat hükümlerinden, yaklaşık maliyeti eşik değeri aşan mal alımı ihalelerinde yerli malı teklif eden istekliler lehine %15’ e kadar fiyat avantajı uygulanacağı, fiyat avantajının, yerli malı teklif edenler dışındaki isteklilerin teklif fiyatına fiyat avantajı oranının eklenmesi suretiyle uygulanacağı ve teklif edilen malın yerli malı olduğunun ise yerli malı belgesi ile tevsik edileceği anlaşılmaktadır.

       İncelemeye konu ihalede, idarece yerli malı teklif eden istekliler lehine %15 oranında fiyat avantajı uygulanacağı, ihalede dört farklı para birimi cinsinden teklif verilebileceği, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesinde en düşük fiyatın esas alınacağı ve yerli malı teklif eden istekli lehine fiyat avantajının uygulanması sonucunda bu belirlemenin yapılacağı yönünde düzenlemelere yer verilmiştir.

       İdarece, ihaleye katılan tüm isteklilerin tekliflerinin geçerli teklif olarak değerlendirildiği, iki isteklinin yerli malı teklif ettiği, bu nedenle yerli malı teklif etmeyen diğer isteklilerin teklif fiyatlarına %15 oranında ekleme yapılarak nihai fiyatların belirlendiği ve bunun sonucunda ihalenin…İtfaiye Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin ise I… M… Brandschutztechnik Gmbh olarak belirlendiği görülmüştür.

       İhale üzerinde bırakılan…İtfaiye Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif ekinde sunduğu “Yerli Malı Belgesi”nin 07.06.2012 tarihinde Ege Bölgesi Sanayi Odası tarafından düzenlendiği, söz konusu belgede üretimin adının hava alanı yangın söndürme aracı (8×8) olduğu, belgede “İşbu belge Kamu İhale Kurulunun 18.12.2002 tarih ve 24967 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 12.12.2002 tarih ve 2002/DK-8 sayılı kararlarına istinaden Yerli Malı Belgesi Düzenleme Esasları’na göre 21.06.2012 tarihinde düzenlenmiştir. Veriliş tarihinden itibaren bir yıl geçerlidir.” ifadesine yer verildiği görülmüştür.

       Bu haliyle,…İtfaiye Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan yerli malı belgesinin mevzuata uygun olarak sunulduğu, yerli malı ürün sunan istekli lehine uygulanan fiyat avantajı uygulamasından yararlanmasının yerinde olduğu ve idarece bu yönde tesis edilen işlemde mevzuata bir aykırılık görülmediğinden başvuru sahibinin bu yöndeki iddiası yerinde bulunmamıştır.