Pazarlık Usulünün (4734/21-b) Hatalı Uygulaması

4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinin dördüncü fıkrasında, açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulünün temel ihale usulleri olduğu ve diğer ihale usullerinin sadece Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılabileceği ifade edilmiştir.

Aynı maddede İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu ifade edilmiştir.

Kanun’un 21’inci maddesinde ise temel ihale usulleri arasında sayılmayan pazarlık usulü ile ihale yapılabilecek haller sayılmıştır. Mezkûr maddenin (b) bendinde, doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması halinde pazarlık usulü ile ihale yapılabileceği belirtilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin (b) bendi açısından bir durumun, “idarece öngörülemeyen olay” kapsamında değerlendirilebilmesi için; durumun idare tarafından “öngörülemez”, “olağan dışı” ve “idarenin iradesinden bağımsız” nitelikte olması gerekmektedir. Öte yandan ihaleye çıkılabilmesi için öngörülemezlik şartının yanında ihalenin “ivedi” olarak yapılmasının da zorunlu olması gerekmektedir.

Bununla beraber, ihalenin ivedi olarak yapılması şartı da tek başına yeterli olmayıp ivedilik şartının, yukarıda açıklanan doğal afet, salgın hastalık, can veya mal kaybı gibi ani ve beklenmeyen ve idarenin önceden öngöremediği olaylar ile birlikte gerçekleşmiş olması gerekir. Bir işin acilen yapılması şartı gerçekleşmiş olsa dahi, Kanun’da belirtilen diğer şartlar mevcut değil ise, pazarlık usulü ile ihaleye çıkılması mümkün bulunmamaktadır.

4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin (b) bendinde sayılan şartlar gerçekleşmeden bu kapsamda alım yapılması, Kanun’un temel ilkelerinden saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, kamuoyu denetimine aykırılık teşkil etmektedir.

Bu anlamda idarelerin Pazarlık Usulünün (4734/21-b) kapsamında alım yaparken Kanunun amacına uygun olarak hareket edilmesi önerilmektedir.