Cevabımız
Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliği'nin “Tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler” başlıklı 41'inci maddesinde, ihale konusu işin yürütülmesi için işyerinde bulundurulması öngörülen tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin bilgilere sözleşme tasarısında yer verileceği belirtilerek ihale konusu işin yürütülmesi amacını aşan taleplerin mevzuata uygun olmadığı vurgulanmıştır.
Kamu İhale Genel Tebliği'nin “Yapım işinin yürütülmesinde ihtiyaç duyulan araç, gereç ve malzemelerin yüklenicilere aldırılması” başlıklı 49'uncu maddesinde ise, ihale konusu iş kapsamında yer almayan hususların yerine getirilmesinin yükleniciden istenilemeyeceği, ihale konusu işin yürütülmesi ile doğrudan ilgili olması, kullanım süre ve şekillerinin ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, ihale dokümanında araç, gereç ve malzemelerin yüklenici tarafından temin edileceğine ilişkin düzenleme yapılmasının mümkün olduğu belirtilmiştir.
Ayrıca 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın eki olarak yayımlanan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller'in temel amacı, kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanması olarak açıklanmıştır. Bu doğrultuda, kamu idareleri tarafından edinilecek taşıtlara ilişkin birçok kısıt getirilmiştir. Örneğin, taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli ilgili taşıtın kasko sigortası değerinin %2'sini aşamayacak, hibe dâhil her ne suretle olursa olsun yabancı menşeli binek araç kiralanamayacak veya yakıt dâhil araç kiralama yapılamayacaktır. Mezkûr mevzuatta, hizmet alımı suretiyle taşıt edinilmesinin gerektirdiği giderlerin kurum bütçesinde öngörülen ödenekler çerçevesinde karşılanacağı da vurgulanmıştır.
Örnek Kamu İhale Kurulu Kararları;
- 2021/UY.I-2281 numaralı Kararı'nda, mevzuat hükümleri doğrultusunda idarelerin yüklenicilerden araç talep edebileceği, ancak araç maliyetlerinin isteklilerce teklif fiyatına yansıtılacağı ve bu doğrultuda kamuya olan maliyetin artacağı açık olduğundan söz konusu düzenlemelerin işin niteliği ve büyüklüğü ile uyumlu olması gerektiği belirtilmiştir. Bu kapsamda mezkûr iş kapsamında 4 adet binek araç ve 1 adet 4*4 kasa tipi suv aracın işin niteliği ve büyüklüğü ile uyumlu olmadığına, ilgili araçların toplam maliyete yüklediği ek maliyetin söz konusu araçların ayrı bir ihale ile temin edilmesini gerektirebilecek ölçüde büyük olduğuna karar verilerek ihalenin iptaline hükmedilmiştir. Böylece, çalışma mahali belli ve tek bir bölgeyi içeren yaklaşık 75.000.000,00 TL bedelli bina yapım ihalesinde 4 binek araç talebi fazla görülmüştür.
- 2021/UY.I-1688 numaralı Kararı'nda, denetlenmesi ve kontrollük işlerinde kullanılmak üzere yüklenici tarafından tahsis edilecek araçlara yer verildiği, söz konusu düzenlemenin Tebliğ’in 49’uncu maddesi doğrultusunda idarenin takdirinde olduğu anlaşılmıştır.
Araçların belirtilen işi yapan Bölge Müdürlüğü sorumluluk sahasında işin denetimi ile ilgili kullanılacağı İdari Şartname’de belirtildiği gibi şikayete verilen cevapta da ifade edilmiştir. Öncelikle bu iş kapsamında kullanılacak araçlar için km sınırı belirlenmesi daha uygun olmakla birlikte, ihale konusu işin rutin yol bakım onarımları yanında kar ve buz ile mücadele işlerinden oluşması nedeniyle, belirgin km sınırlaması yapılmamış olan araçların kullanılacağı yol ağı ve kullanım amacı belirli olduğundan, bahse konu araçlar için oluşacak maliyetin, işin yapılacağı yol güzergahları dikkate alınarak tekliflere yansıtılabileceği anlaşılmış olup başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
- 2022/UH.II-308 numaralı Kararı'nda ,Kamu İhale Genel Tebliği’nin 49.1’inci maddesindeki “İdareler tarafından, ihale dokümanında ihale konusu işin yürütülmesi sırasında kontrol aracı, bilgisayar, telefon, faks v.b. araç, gereç ve malzemelerin yüklenici tarafından temin edileceği yönünde düzenlemeler yapıldığı görülmektedir. İhale konusu iş kapsamında yer almayan hususların yerine getirilmesi yükleniciden istenilemez. Ancak ihale konusu işin yürütülmesi ile doğrudan ilgili olması, kullanım süre ve şekillerinin ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, ihale dokümanında araç, gereç ve malzemelerin yüklenici tarafından temin edileceğine ilişkin düzenleme yapılması mümkündür.” açıklaması dikkate alındığında, yükleniciden temini istenilen, 2 adet SUV araç ile gerçekleştirilecek işlerin, ihale konusu hizmetin asli sorumlusu olan idarenin yürütmekle yükümlü olduğu asli hizmetlerden olan denetim ve takip işlerinden olup, idarenin kendi personeli ve araçları ile bu hizmeti yerine getirmesi gerektiğinin açık olduğu, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda, idarelere ihale dokümanında yüklenicilerden araç talep edileceğine ilişkin düzenleme yapılmasına izin verildiği görülmekle birlikte, işin niteliği ve büyüklüğü dikkate alındığında mevcut ihalede yüklenicilerden istenilen 2 adet 4*2 SUV araç, işin niteliği ve büyüklüğü ile uyumlu olmadığı gibi ilgili araçların toplam maliyete yüklediği ek maliyetin söz konusu araçların ayrı bir ihale ile temin edilmesini gerektirebilecek ölçüde büyük olduğu, ayrıca teklif cetvelinde ayrı bir satır açılmadığı hususu da dikkate alındığında ihalede araç teminine ilişkin yapılan düzenlemenin kamu ihale mevzuatında belirlenen sınırlar içinde kalmadığı, tüm giderleri yükleniciye ait olan ve kontrol amaçlı istenildiği belirtilen araçların günde kaç saat hizmet sunacağı veya kaç km. yapacağı belli olmadığı için istekliler tarafından bu belirsizlikler karşısında sağlıklı teklif oluşturabilmesi mümkün olmadığı için ihalenin iptal edilmesi gerektiği,
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, kamu idareleri ihalelerde temel ilkeleri zedeleyecek hükümlere yer vermekten kaçınmalı, isteklilere işin yürütülmesi ile doğrudan ilgisi olmayan ek külfetler yüklememeli ve işin kapsamını aşan binek araç ihtiyaçlarını bahsi geçen BKK'ya uygun olarak ayrı bir ihale ile gidermelidirler.
Bu tür düzenlemelerde binek araçların aylık azami kaç kilometre kullanılacağına ilişkin bilgilere yer verilmemesi ve idarenin bu araçlar üzerinde her türlü hakka sahip olduğunun belirtilmesi gibi nedenlerle saydamlık ilkesinin; bazı ihalelerde işin boyutu ve niteliğine göre çok sayıda binek araç istenmesi, araçların kullanım yetkisinin sınırsız olması ve akaryakıtın yüklenici tarafından karşılanması nedenleri ile ihaleye katılımın azalabileceği değerlendirildiğinden rekabet ilkesinin; söz konusu araçların masrafları için yüklenicilerin tekliflerini ne derece artırdıklarının tespit edilememesi nedeni ile kaynakların verimli kullanılması ilkesinin tam olarak sağlanmasının mümkün olmadığı değerlendirilmiştir.
Netice itibari ile bazı ihalelerde;
- 2021/UY.I-2281ve 2022/UH.II-308 numaralı KİK kararı çerçevesinde ihalenin iptaline sebep olabilecek sayıda binek araç istendiği,
- KİGT hükümlerine aykırı olacak şekilde, ihale konusu iş kapsamında yer almayan “araçların şehir dışında kullanımı” gibi durumların masraflarının yüklenici tarafından karşılandığı,
- Araçlarda takip sistemi kurulu olmadığından, araçların kullanımına verildiği kamu görevlileri tarafından ihale konusu iş kapsamında kullanılıp kullanılmadığının denetlenemediği,
Sonuç olarak, ihale konusu işin yürütülmesi amacını aşacak sayı ve nitelikte kontrol aracı talep edilmemesi, bu araçların kullanımının denetlenebilir olmasının sağlanması ve Kurumun genel kullanımı için ihtiyaç duyulan araçların mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirilecek araç kiralama ihaleleri yoluyla temin edilmesi gerekmektedir.
(Ankara Büyükşehir Belediyesi 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporu)
