İhale konusu kent temizliği işlerinde kullanılmak üzere araç kiralama işi kapsamında çöp ve katı atık atıkların nakliyesi için sadece K1 türü yetki belgesinin istenilmesinin ihaleye katılımı daraltıcı nitelikte olduğu hk.

YSE Atık Yönetimi Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Yıldırım Belediye Başkanlığı Temizlik İşleri Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2022/1071996 İhale Kayıt Numaralı “Kent Temizliği İşlerinde Kullanılmak Üzere Araç Kiralama İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Yıldırım Belediye Başkanlığı Temizlik İşleri Müdürlüğü tarafından 17.11.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Kent Temizliği İşlerinde Kullanılmak Üzere Araç Kiralama İşi” ihalesine ilişkin olarak YSE Atık Yönetimi Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin 31.10.2022 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 04.11.2022 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 14.11.2022 tarih ve 60647 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 14.11.2022 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2022/1301 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale ilanında ve ihale dokümanında ihaleye katılım ve rekabetin kısıtlanmasına yol açan, güvenirliliği zedeleyen, kamu ihale mevzuatı hükümlerine aykırı düzenlemelerin bulunduğu;

1) İhale ilanının “İhaleye katılabilme şartları ve istenilen belgeler ile yeterlik değerlendirmesinde uygulanacak kriterler” başlıklı 4’üncü maddesinin 4.1.1.3’üncü alt maddesinde; K1 ve B2 yetki belgelerinin ihaleye katılım kriteri olarak belirlendiği ancak B2 yetki belgesi almak isteyen bir seyahat acentasının, belirlenmiş olan koltuk kapasitesini karşılayacak şekilde, kendi malı olan otobüs veya otobüsleri bünyesinde bulundurması gerektiği, bu itibarla, katılımda B2 yetki belgesi sunulması zorunluluğu getirilen söz konusu ihalede, dolaylı olarak, bahse konu belgenin alınması için yeterli olacak sayı ve nitelikte otobüsün, zımnen ihaleye katılacak isteklilerin kendi malı olmasının istenildiği, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nde isteklinin kendi malı olması gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sadece fiyat dışı unsur olarak belirleneceğinin hüküm altına alındığı, isteklilerin uluslararası taşımalar için gerekli olan B2 Yetki Belgesinin yeterlik bilgileri tablosunda sunmasının istenilmesinin mevzuat hükümlerine aykırı olmakla birlikte ihaleye katılımı da daralttığı, ihale konusu işte B2 belgesi dışında D2 ve/veya D4 yetki belgesinin de kullanılabileceği, K1 belgesinin istenilmesinin de mevzuata aykırı olduğu, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 5’inci maddesi ve Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 6’ncı maddesi uyarınca K1 yetki belgesine sahip gerçek ve tüzel kişilerin yetki belgesinde kayıtlı öz mal veya sözleşmeli taşıtların dışında başkalarına ait taşıtları kullanamayacağı, bu belgelerin istenilmesinin ihaleye katılımı son derece kısıtladığı,

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1.     Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

Karayolu Taşıma Kanunu’nun “Yetki belgesi alma zorunluluğu ve taşıma hizmeti” başlıklı 5’nci maddesinde “Taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunludur.

Taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yetki belgesi alınabilmesi için taşıma işleri işletmecilerinin meslekî saygınlık, malî yeterlilik ve meslekî yeterliliğe sahip olması gerekmektedir.  Ayrıca, karayoluyla yük ve yolcu taşımacılığı faaliyetlerinde kullanılan ticari araçlarda çalışan şoförlerin, sürücü mesleki yeterlilik belgesi almaları zorunludur. Bu maddeye ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. 18.1.1954 tarihli ve 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu hükümleri saklıdır.

Taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta bulunması gereken taşıt kartı verilir.

Taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlık, yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebilir.

Tehlikeli yük taşıyan taşıtlar ve bunların bağlı olduğu taşımacılar, taşıyacakları yüklerin özelliğine uygun olduğunu gösteren bilgi ve belgelere dayanarak birinci fıkrada belirtilen yetki belgesinden ayrı olarak ilgili mercilerden ayrıca izin almakla yükümlüdürler.

Taşımacılar, taşıma hizmetlerini kabul edilebilir bir neden olmaksızın veya zorunlu haller dışında yapmaktan kaçınamazlar ve taşıma hizmetinden herkesin her zaman yararlanmasını sağlamak zorundadırlar.

Taşımalar, diğer taşımacılar veya üçüncü şahıslar tarafından engellenemez.” hükmü,

Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde “…Yetki belgesi: Bu Yönetmelik kapsamında bir faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilere çalışma izni veren ve Bakanlıkça düzenlenen belgeyi… ifade eder.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yetki belgesi alma zorunluluğu” başlıklı 5’inci maddesinde “(1) Bu Yönetmelik kapsamına giren taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu, taşıma işleri organizatörlüğü, nakliyat ambarı işletmeciliği, kargo işletmeciliği, lojistik işletmeciliği, dağıtım işletmeciliği, terminal işletmeciliği ve benzeri faaliyetlerde bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin yapacakları faaliyetlere uygun olan yetki belgesini/belgelerini Bakanlıktan almaları zorunludur.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Yetki belgesi türleri” başlıklı 6’ncı maddesinde “(1) A türü yetki belgesi: Ticari amaçla otomobille yurtiçi veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır:

…

(2) B türü yetki belgesi: Otobüsle yurtiçi ve/veya uluslararası yolcu taşımacılığı veya hususi taşımacılık yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir.  Bu belgelere 24 üncü maddenin ikinci fıkrasının (m) bendindeki şartları haiz otomobiller de kaydedilebilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır:

a) B1 yetki belgesi: Ticari ve tarifeli olarak yapacaklara,

b) B2 yetki belgesi: Ticari ve tarifesiz yapacaklara,

c) B3 yetki belgesi: Hususi taşımacılık faaliyetinde bulunarak, kendi personelinin taşımasını yapacaklara,

verilir.

…

(4) D türü yetki belgesi: Otobüsle tarifeli veya tarifesiz yurtiçi yolcu taşımacılığı veya hususi taşımacılık yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Bu belgelere 24 üncü maddenin ikinci fıkrasının (m) bendindeki şartları haiz otomobiller de kaydedilebilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır:

a) D1 yetki belgesi: Ticari ve tarifeli olarak yapacaklara,

b) D2 yetki belgesi: Ticari ve tarifesiz olarak yapacaklara,

c) D3 yetki belgesi: Hususi taşımacılık faaliyetinde bulunarak, kendi personelinin taşımasını yapacaklara,

ç) D4 yetki belgesi: Ticari olarak,  taşıma mesafesine bakılmaksızın il içi ve 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası tarifeli ve tarifesiz olarak yapacaklara,

verilir.

…

(8) K türü yetki belgesi: Yurtiçi eşya taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır:

a) K1 yetki belgesi: Ticari amaçla eşya taşımacılığı yapacaklara,

b) K2 yetki belgesi: Sadece kendi esas iştigal konusu ile ilgili eşya taşımacılığı yapacak ve ticari maksatla taşımacılık yapmayacaklara,

c) K3 yetki belgesi: Ticari amaçla ev ve büro eşyası taşımacılığı yapacaklara,

verilir…” hükmü,

Söz konusu Yönetmelik’in “Yetki belgesi almanın veya yenilemenin özel şartları” başlıklı 14’üncü maddesinde “…

(2) B türü yetki belgeleri için başvuranlardan:

…

b) B2 yetki belgesi için başvuranların en az, otobüs cinsi özmal taşıtlarla toplam 90 adet koltuk kapasitesine ve 50.000 Türk Lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır.

…

(8) K türü yetki belgeleri için başvuranlardan:

a) K1 yetki belgesi için başvuran;

1) Gerçek kişilerin en az, 1 birim taşıt ve 25 tonluk asgari kapasiteye sahip olmaları,

2) Tüzel kişilerin en az, 2 birim taşıt ve 50 tonluk asgari kapasiteye sahip olmaları,

şarttır.” hükmü bulunmaktadır.

20.10.2022 tarihinde yayınlanan ihale ilanının “İhaleye katılabilme şartları ve istenilen belgeler ile yeterlik değerlendirmesinde uygulanacak kriterler” başlıklı 4’üncü maddesinde “4.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan etmeleri gerekmektedir.

4.1.1.3. İhale konusu işin yerine getirilmesi için alınması zorunlu olan ve ilgili mevzuatında o iş için özel olarak düzenlenen sicil, izin, ruhsat vb. belgeler,

İhaleye katılacak olan isteklilerce; K1 ve B2 yetki belgeleri ile ilgili bilgiler yeterlik bilgileri tablosunda eksiksiz olarak beyan edilecektir.” düzenlemesine,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Kent temizliği işlerinde kullanılmak üzere araç kiralama işi

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu: —

e) Miktarı:

114 Araç ile 21 Ay Boyunca Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: İşin yapılacağı yer: Bursa ve muhtelif şehirler (Şehir içi ve şehirler arası yollar)” düzenlemesine,

Anılan Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “ 7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan etmeleri gerekmektedir.

…

ı)

İhaleye katılacak olan isteklilerce; K1 ve B2 yetki belgeleri ile ilgili bilgiler yeterlik bilgileri tablosunda eksiksiz olarak beyan edilecektir.” düzenlemesine,

Teknik Şartname’nin “İşin Tanımı ve Özellikleri” başlıklı 3’üncü maddesinde “ …

3.8. Kiralanacak ARAÇ’lar, kent temizliği, meydan, bulvar, cadde ve sokakların süpürülmesi, yol yıkama araçları ile yıkanarak temizlenmesi, çöp konteynerlerinin yıkanması ve dezenfekte edilmesi, çöp ve katı atıkların toplanması, toplanan çöp ve atıkların Bursa Büyükşehir belediyesinin belirlediği Katı Atık Bertaraf İstasyonuna naklinin yapılması ve temizlik işleri personelinin araç park alanına ulaşımının sağlanması işlerinde kullanılacaktır. Ayrıca olağan üstü durum ve afetlerde (Yangın, Deprem, Kar, Sel vb.) Şehir içi ve şehir dışında kullanılacaktır.” düzenlemesine yer verilmiştir.

İhale işlem dosyası kapsamında gönderilen belge ve bilgilerden başvuruya konu ihalenin Yıldırım Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü’nün “Kent Temizliği İşlerinde Kullanılmak Üzere Araç Kiralama İşi”ne ilişkin olduğu, ihale ilanının 20.10.2022 tarihinde yayınlandığı, 48 adet ihale dokümanı indirildiği, 29 istekli olabilecek tarafından ihale dokümanı düzenlemelerine yönelik olarak şikâyet başvurusunda bulunulduğu, söz konusu şikayetler üzerine idarece yapılan değerlendirmeler sonucunda 04.11.2022 tarihinde zeyilname yayınlandığı, söz konusu zeyilname ile Sözleşme Tasarısı’nın 16’ncı maddesine ağır aykırılık hali eklendiği ve Teknik Şartname’nin 4’üncü maddesindeki araçların  teslim süresine ilişkin düzeltme yapıldığı, ihalenin açık ihale usulüyle ve e-teklif alınmak suretiyle 17.11.2022 tarihinde gerçekleştirildiği, karar tarihi itibarıyla ihale komisyonu kararının alınmadığı anlaşılmıştır.

 Başvuru sahibi tarafından özetle K1 ve B2 yetki belgelerinin ihaleye katılım kriteri olarak belirlendiği ancak B2 yetki belgesi almak isteyen bir seyahat acentesinin, belirlenmiş olan koltuk kapasitesinde kendi malı olan otobüs veya otobüsleri bünyesinde bulundurması gerektiği, ihale konusu işte B2 belgesi dışında D2 ve/veya D4 yetki belgesinin de kullanılabileceği, K1 yetki belgesine sahip gerçek ve tüzel kişilerin yetki belgesinde kayıtlı öz mal veya sözleşmeli taşıtların dışında başkalarına ait taşıtları kullanamayacağı, bu belgelerin istenilmesinin ihaleye katılımı son derece kısıtladığı iddia edilmektedir.

İhale dokümanı düzenlemelerinde ihale konusu iş kapsamında yapılacak nakliye ve taşıma işlerinin bulunduğu, söz konusu işlerin toplanan çöp ve atıkların Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin Katı Atık Bertaraf İstasyonuna nakli ve temizlik işleri personelinin araç park alanına ulaşımının sağlanması olarak belirlendiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve ihale dokümanı düzenlemelerinden taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, yetki belgesinin taşımanın şekline göre farklı türlerinin bulunduğu, idarece ihaleye katılan isteklilerce sunulması istenen; K1 yetki belgesinin yurtiçinde ticari amaçla eşya taşımacılığı yapacak en az, 1 birim taşıt ve 25 tonluk asgari kapasiteye sahip gerçek kişiler ile en az, 2 birim taşıt ve 50 tonluk asgari kapasiteye sahip tüzel kişilere, B2 yetki belgesinin ise otobüsle ticari ve tarifesiz yurtiçi ve/veya uluslararası yolcu taşımacılığı veya hususi taşımacılık yapacak en az, otobüs cinsi özmal taşıtlarla toplam 90 adet koltuk kapasitesine ve 50.000 Türk Lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip kişilere verilebileceği anlaşılmaktadır.

Yapılan inceleme ve tespitler neticesinde ihale konusu iş kapsamında çöp ve katı atık atıklar ile temizlik personelinin taşımasının yapılacağı,

– söz konusu taşıma işlerinin ifasının sadece Bakanlıktan alınmış olan yetki belgesi bulunanlar tarafından gerçekleştirilebileceği,

-Teknik Şartname’de olağanüstü durum ve afetlerde şehir içi ve şehir dışında taşıma yapılabileceğinin düzenlendiği, yine idarece başvuru sahibinin iddiasına ilişkin olarak verilen cevapta olağanüstü hallerde araçların yurt ve şehir dışında da kullanılabileceğinin belirtildiği görülmüştür.

23.09.2020 tarihli ve 2020/UH.II-1576 sayılı Kurul kararında başvuruya konu hususa benzer nitelikte itirazen şikayet başvurusu için 07.09.2020 tarihli ve 13325 sayılı Kurum yazısı ile Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü’nden görüş alınmıştır.

Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü’nün 14.09.2020 tarihli ve E.50863 sayılı cevap yazısında “… Bilindiği üzere, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre; taşımacılık işi ile iştigal eden her firmanın, faaliyet alanına göre yetki belgesi alması ve operasyonlarında kullandığı her bir taşıtı (özmal veya sözleşmeli), yetki belgesi eki taşıt belgesine ilave ettirilerek taşıt kartını alması; ülkedeki taşıma düzeninin sağlanması, taşımada kullanılan taşıtların tespiti ve takibi, yapılan taşımalarda ülke ekonomisine maksimum verimin sağlanması ile 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununun amacı çerçevesinde bir zorunluluk olup, kapsam dışı bırakılan taşımalar, anılan Yönetmeliğin 2 nci maddesinde açıkça belirtilmiştir.

Bununla birlikte, Karayolu Taşıma Yönetmeliği çerçevesinde, adlarına yetki belgesi düzenlenmiş firmaların, almış oldukları yetki belgelerinin faaliyetlerine uygun olması anılan Yönetmeliğin 5 inci maddesi gereği zorunludur.

Yukarıda belirtilen açıklamalar çerçevesinde, Kamu Kurum ve Kuruluşlarının düzenlemiş olduğu taşıma ihalelerinde, ihaleye iştirak edecek firmalardan; ihaleye konu taşıma faaliyetinin niteliği, mahiyeti, büyüklüğü (taşıması yapılacak eşyanın ağırlığı) ve gerekli taşıt sayısı göz önünde bulundurularak, Karayolu Taşıma Kanunu ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenen C2, K1, L1, L2, M1, M2, N1, N2, P1, P2 yetki belgelerinden, uygun türdeki yetki belgesinin istenilmesi gerekmektedir.

Bununla birlikte, Karayolu Taşıma Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenen yetki belgelerinin kapsamları ve faaliyet gösterebilecekleri alanlar da dikkate alınarak;

* C2 yetki belgesine sahip firmaların K1,

* L1 veya L2 yetki belgesine sahip firmaların C2, K1, N1 veya N2,

* M1 veya M2 yetki belgesine sahip firmaların P1 veya P2,

* N1 veya N2 yetki belgesine sahip firmaların C2 veya K1,

yetki belgesi kapsamında da faaliyet gösterebileceklerinin (uluslararası taşımalar sadece C2, L2 ve M2 yetki belgesi ile yapılabilmektedir) göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Bu itibarla; …taşıma ihalesine ilişkin hazırlanan İdari Şartname’de belirtilen taşıtların, yapılacak taşımanın niteliği göz önünde bulundurularak, uygun olan bir yetki belgesi eki taşıt belgesinde kayıtlı bulunmaları gerekmekle birlikte, söz konusu ihalenin, sadece K türü (K1) yetki belgesi düzenlenmiş firmalarla sınırlandırılmasının uygun olmayacağı mütalaa edilmektedir.” ifadelerine yer verilmiş olup, söz konusu yazıda yer alan görüşten ihale konusu kent temizliği işlerinde kullanılmak üzere araç kiralama işi kapsamında çöp ve katı atık atıkların nakliyesi için sadece K1 türü yetki belgesinin istenilmesinin ihaleye katılımı daraltıcı nitelikte olduğu anlaşılmış olup başvuru sahibinin bu husustaki iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.