İhale komisyonu en avantajlı teklif sahibinin teklifinin aşırı düşük olduğu ikinci en avantajlı teklifinin ise aşırı düşük olmadığı yönünde karar verebilir mi?

Kamu İhale Kurulunun 2010/UH.I-2283 Sayılı Kararında:

Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuat düzenlemelerinde, alımın gerektiği şekilde yapılmasına imkan veren bir teklifin hazırlanıp hazırlanmadığının başka ifade ile alımın gerçekleştirilebilirliğini ortaya koymaya yarayan en düşük bedelin tespitinin ihale komisyonunca yapılması gerektiği ve ihale komisyonunun aşırı düşük olduğunu belirlediği teklifleri hemen reddetmek yerine bu teklif sahiplerinden tekliflerinin bileşenleri ile ilgili olarak açıklama isteyeceği ve bu açıklamalar çerçevesinde nihai değerlendirmesini yapması gerektiği hükme bağlanmıştır. Bu çerçevede, kamu ihale mevzuatında gerek tekliflerin aşırı düşük olup olmadığı gerekse de aşırı düşük teklif değerlendirilmesi neticesinde isteklilerin açıklamalarının yeterli olup olmadığı hususunda ilgili idarelere takdir yetkisi tanındığı ortadadır. Ancak idarelere tanınan bu takdir yetkisi mutlak ve sınırsız olmayıp, kanunun belirlediği sınırlar içerisinde kalmak şartıyla eşitlik ilkesi gözetilerek, kamu yararına ve kamu görevinin gereklerine uygun bir şekilde, objektif, makul ve geçerli gerekçelere dayanılarak kullanılması gerekir.

Nitekim kanun koyucu, Kamu İhale Kanunun 38 inci maddesinde yapmış olduğu düzenleme ile, ihale komisyonunun ancak teklif fiyat ile belirlenen iki maddi değer arasındaki farkı baz almak suretiyle bir teklifi aşırı düşük teklif olarak niteleyebileceğini öngörmüş ve bu şekilde anılan takdir yetkisini belli ölçüde sınırlandırmıştır. Bu bağlamda, ihale komisyonunun, teklifin aşırı düşük olup olmadığının tespiti noktasında, ya “yaklaşık maliyeti” ya da “diğer teklifleri” esas alması ve teklifin söz konusu iki değerle karşılaştırılması neticesinde teklifin aşırı düşüklüğüne ilişkin bir sonuca ulaşması gerekmektedir.

Bu bağlamda, inceleme konusu ihalede de idare “teklifinin katılımcı isteklilere ve yaklaşık maliyete göre aşırı düşük olduğu” savıyla bu takdir yetkisini yalnızca ihale üzerinde bırakılan istekli ile sınırlı bir şekilde kullandığı ve bu doğrultuda anılan isteklice yapılan aşırı düşük teklif açıklamasını da yeterli bulduğu anlaşılmaktadır.

Ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlen isteklinin teklif fiyatı ile anılan iki maddi değer karşılaştırıldığında ise; teklif fiyatın “yaklaşık maliyet”e göre aşırı düşük olduğu ancak “diğer teklifler”le arasındaki farkın makul karşılanabilecek bir düzeyde olduğu görülmektedir.

Bu itibarla, madde lafzından hareketle söz konusu iki değerden herhangi birisine göre aşırı düşük olmayan bir teklifin tespiti aynı zamanda teklifin aşırı düşük olmaması neticesini de doğuracağı dikkate alındığında ihale komisyonunun kendisine tanınan takdir yetkisi çerçevesinde kalarak en avantajlı teklif sahibinin teklifinin aşırı düşük olduğu öte yandan ikinci en avantajlı teklifinin ise aşırı düşük olmadığı yönünde tesis ettiği işlemin kamu ihale mevzuatına aykırılık teşkil etmediği sonucuna ulaşılmıştır.

Netice itibariyle, başvuru sahibinin idarenin aşırı düşük teklif sorgulaması yapmaksızın doğrudan ihaleyi sonuçlandırdığı şeklindeki iddiasının yerinde olmadığı gibi idarenin aşırı düşük tekliflerin tespiti noktasında da kamu ihale mevzuatında kendisine tanınan takdir yetkisi dahilinde işlem tesis ettiğinin kabulü gerekmektedir.