Araç kiralama ihalesinde Şartnamesinde alt yüklenici çalıştırma ile kısmı teklife verilmesine izin verilmeyen ihalede rekabetin daraltıcı nitelikte olduğu hk.

3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler ve kapasite raporu” başlıklı 41’inci maddesinde “(1) İşin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin bilgilere sözleşme tasarısında yer verilir. Ancak, söz konusu makine, teçhizat ve diğer ekipman yeterlik kriteri olarak belirlenemez. İşin niteliğinin gerektirdiği hallerde, kendi malı olması gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipman fiyat dışı unsur olarak belirlenebilir. İdari şartnamede, fiyat dışı unsur olarak belirlenen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sayısı, niteliği ve teknik kriterlere yönelik düzenlemelere yer verilir. Fiyat dışı unsur değerlendirmesi yapılabilmesi için, kendi malı olduğunu gösteren belgeler ile teknik kriterleri tevsik eden belgelerin teklif ile birlikte sunulması gerekir. Kendi malı makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin fiyat dışı unsurun, fiyat ve fiyat dışı unsurlar dahil hesaplanan toplam değerlendirme puanı içindeki ağırlığı yüzde biri geçemez. Söz konusu oranı arttırmaya veya azaltmaya ya da alım konusuna göre farklı oranlar belirlemeye Kurum yetkilidir…” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 60’ıncı maddesinde “(1) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Fiyat dışı unsurlar ve bu unsurlara yönelik düzenleme” başlıklı 61’inci maddesinde “(1) İhale konusu işin özelliği göz önünde bulundurularak işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi unsurlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilir.

(2) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde; fiyat dışı unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları ile hesaplama yöntemi ve bu unsurlara ilişkin değerlendirmenin yapılabilmesi için sunulacak belgeler idari şartnamede açıkça belirtilir.

(3) Fiyat dışı unsurlar, bir marka veya model esas alınarak rekabeti sınırlayıcı şekilde belirlenemez.

(4) Fiyat dışı unsurlara, bu unsurların parasal değerlerine veya nispi ağırlıklarına ve hesaplama yöntemine yönelik düzenlemeyi yapan birim veya görevliler tarafından gerekçeli bir açıklama belgesi hazırlanır ve bu belge ihale onay belgesinin ekinde yer alır.” hükmü yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde  “7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeleri teklifleri kapsamında sunmaları gerekir:

…

….…” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Alt yükleniciler” başlıklı 18’inci maddesinde “18.1. İhale konusu hizmetin tamamı veya bir kısmı, alt yüklenicilere yaptırılamaz.” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin  “Kısmi teklif verilmesi” başlıklı 20’nci maddesinde “20.1. Bu ihalede işin tamamı için teklif verilecektir.”  düzenlemesi,

“Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “35.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.

35.1.1.

…..ir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İdarenin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 61.4’üncü maddesi gereğince fiyat dışı unsurların ne şekilde belirlendiğine ve bu unsurların ağırlıklarının/puanlarının hangi parametreler ışığında tespit edildiğine ilişkin gerekçeli raporun ihale onay belgesi ekinde muhafaza edilmesi gerekmektedir.

Fiyat dışı unsurlar ile ilgili mevzuat hükümleri dikkate alındığında, idarelere Yönetmelik’in 61’inci maddesinde hatları geniş düzenlemelerle çizilen bir alan içerisinde takdir yetkisi tanındığı, idarelerin de söz konusu düzenlemelerde yer alan genel kurallar ile Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan temel ilkeleri göz önünde bulundurarak fiyat dışı unsurlarını ve puanlama kriterlerini yazılı şekilde gerekçelendirerek oluşturmaları gerektiği, mevzuatın bu hususlara ilişkin detaylı emredici hükümleri bulunmadığından da, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinde Kuruma verilen inceleme görevini idarenin bu gerekçelerinin temel ilkelerde yer alan rekabet, eşit muamele ve kamu yararı ilkeleri çerçevesinde değerlendirilerek sonuçlandırması gerektiği değerlendirilmiştir.

Diğer taraftan ilgili yönetmelik hükümlerinde işin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin bilgilere sözleşme tasarısında yer verileceği,  ancak, söz konusu makine, teçhizat ve diğer ekipmanın yeterlik kriteri olarak belirlenemeyeceği, işin niteliğinin gerektirdiği hallerde, kendi malı olması gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın fiyat dışı unsur olarak belirlenebileceği,  idari şartnamede, fiyat dışı unsur olarak belirlenen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sayısı, niteliği ve teknik kriterlere yönelik düzenlemelere yer verileceği,  fiyat dışı unsur değerlendirmesi yapılabilmesi için, kendi malı olduğunu gösteren belgeler ile teknik kriterleri tevsik eden belgelerin teklif ile birlikte sunulması gerektiği, kendi malı makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin fiyat dışı unsurun, fiyat ve fiyat dışı unsurlar dahil hesaplanan toplam değerlendirme puanı içindeki ağırlığının yüzde biri geçemeyeceği anlaşılmıştır.

İdari Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinden başvuruya konu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği,  bu çerçevede değerlendirmenin  “teklif fiyatı” ile “kalite ve teknik değer nitelik” olmak üzere iki kısımda yapılacağı,  teklif fiyat puanlamasının 70 puan,  “kalite ve teknik değer nitelik” puanlamasının ise iş kalemleri bazında teklif fiyat nitelik puanı 29,  öz malı istenilen makine ekipmana ilişkin puanı 1 olmak üzere toplam 30 puandan oluştuğu,

İş kalemleri bazında yapılan teklif fiyat nitelik puanlamasında; her bir iş kalemi için; istekli tarafından teklif edilen o iş kalemi tutarının, isteklinin toplam teklif bedeline oranı; aynı iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin toplam yaklaşık maliyete oranının %80  – %120 aralığında (%80 ve %120 dahil) kalması durumunda her bir iş kalemi için tabloda yer alan puanların verileceği, öz malı istenilen makine ekipmana ilişkin yapılan puanlamada ise kendi malı olması istenilen araçlara ilişkin kendi malı olma şartının eksiksiz olarak yerine getirilmesi durumunda 1 puan verileceği anlaşılmıştır.

Başvuru sahibi isteklinin teklif fiyat nitelik puanlamasının ihaleyi katılımı daraltıcı ve teklif fiyatını kısıtlayıcı nitelikte olduğu iddiasına ilişkin olarak; yaklaşık maliyet içerisindeki idarece belirlenen bazı iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki oranı ile isteklilerin teklifindeki aynı iş kalemlerinin teklif fiyatlarına oranının karşılaştırmasına yönelik iddia konusu fiyat dışı unsur düzenlemesinin ihaleye katılımı engeller nitelikte olmadığı, isteklilerin teklifi ile yaklaşık maliyetin uyumunun fiyat dışı unsur olarak düzenlenebilmesinin ilgili mevzuat düzenlemeleri çerçevesinde idarenin takdir yetkisi kapsamında değerlendirilebileceği,  söz konusu düzenlemenin 44 kalem makine ve araçtan sadece 17’sine ilişkin olduğu hususu da dikkate alındığında başvuru sahibinin iddia konusu düzenlemenin teklif fiyatın oluşturulmasına engel olduğu ve ihaleye katılımı daraltıcı nitelikte olduğu yönündeki iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Ayrıca İşin niteliğinin gerektirdiği hallerde, kendi malı olması gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipman fiyat dışı unsur olarak belirlenebileceği anlaşıldığından toplam değerlendirme puanı içindeki ağırlığı yüzde bir olan fiyat dışı unsur düzenlemesinin de mevzuata uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Başvuru sahibinin, ihale konusu işte çalıştırılacak araç parkının farklı tür ve uzmanlıklar kapsamında araçlardan oluştuğu, idarece tüm araç parkının tek bir dosyada birleştirilerek her bir ortaktan ayrı ayrı ihaleye katılımı daraltıcı belgelerin istenildiği,  ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak araçların tiplerine göre ayrılarak kısmi teklif verilebilmesine imkan verilmesi ve her bir kısım için yetki belgelerinin ayrı ayrı istenilmesi durumunda ihaleye katılımın artacağı,  yine aynı şekilde ihale konusu işte iş deneyim oranının en üst sınırdan belirlenmesi ile ihale konusu işin miktarı ve süresi dikkate alındığında ihalenin kısmi teklife kapalı olmasının rekabeti daraltıp ihaleye katılımı engellediği iddiasına yönelik olarak yapılan incelemede;

4734 sayılı Kanun’un “İhale ve ön yeterlik dokümanının içeriği ve idari şartnamede yer alması zorunlu hususlar” başlıklı 27’nci maddesinin ikinci fıkrasının (h) bendinde, ihale konusu işin tamamına veya bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olup olmadığı idari şartnamede belirtilmesi zorunlu hususlar arasında sayılmıştır. Bu açıdan idarelerce ihalelere katılımı daraltıcı nitelikte düzenlemelerin yapılmaması esas olup, kamu yararı, hizmet gerekleri ve ihale konusu işin ifası sırasında oluşabilecek durumlar göz önünde bulundurularak ihalenin kısmi teklife açılıp açılamayacağı hususunun ayrıca değerlendirilmesi gerekmektedir.

İhale dokümanının incelenmesinden, ihale konusu işte çalıştırılacak olan araçların toplamda 205 adet olmak üzere 42 kalemden oluşan geniş kapsamlı bir araç parkından (cenaze nakil aracı, golf aracı, kanal kazıcı yükleyici, hayvan toplama aracı, binek araç, minibüs otobüs vs) oluştuğu,

 kiralanacak araçların farklı faaliyet alanında kullanılan ve ayrıntılı teknik özellikleri bulunan araçlardan oluştuğu,

ayrıca İdari Şartname’de iş ortaklığından oluşan isteklinin her bir ortağının yük, eşya ve yolcu taşımalığına ilişkin belgelere sahip olması gerektiğinin düzenlendiği,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 38’inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince ihale konusu işin gerçekleştirilebilmesi için ilgili mevzuat gereğince alınması zorunlu belgelerin iş ortaklığının her bir ortağınca ayrı ayrı sunulması zorunlu olmakla birlikte mevcut ihaledeki araç sayısı, kullanım alanlarının farklılığı, araçların teknik özellikleri dikkate alındığında bu kadar geniş ölçekli araç kiralama hizmetinde iş ortaklığının her bir ortağından ayrı ayrı yetki belgelerinin istenmesi, ihale konusu işte alt yüklenici çalıştırılamayacağı da dikkate alındığında ihalenin kısmi teklife açılmamasının ihaleye katılımını engelleyici ve rekabeti daraltıcı nitelikte olduğu sonucuna ulaşılmıştır.