Aynı nitelikte daha önce yapılan ihalelere verilen teklifler ve yapılan kırım oranları emsal alınarak rekabet ortamının sağlanamadığı gerekçesi ile ihale iptal edilebilir mi?

Kamu İhale Kurulunun 2007/UY.Z-913 Sayılı Kararında:

İhale komisyonu tarafından; “… istekliler tarafından 22 adet doküman satın alındığı, ancak ihaleye 8 adet teklif verildiği, teklif veren isteklilerden … ’a ait belgelerin eksik olduğu, dolayısıyla 7 adet isteklinin belgeleri ihale komisyonu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda; aynı tip salon ihalelerinde teklif edilen bedellerin yaklaşık maliyetlerinin %25-40 civarında verilerek sözleşmelerin yapıldığı, dikkate alındığında bu ihalede teklif edilen en düşük geçerli teklifin %10 olması nedeniyle yaklaşık 400.000.-YTL Devletin zararı olacağı göz önüne alınarak 4734 sayılı Kanunun 39 ncu maddesine istinaden bütün teklifler reddedilerek ihale iptal edilmiştir.” gerekçesiyle ihalenin iptal edildiği,

Bu ihalede ise kendi tekliflerinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak idarece geçerli kabul edilmesine rağmen sonradan teklifin yaklaşık maliyetin %10 una tekabül ettiği gerekçesiyle ihalenin iptal edilmesinin mevzuata aykırı olduğu, iddialarına yer verilmiştir.

İdarece ihalenin iptal edilmesine ilişkin kararın gerekçesiyle sınırlı olarak yapılan inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunun “Bütün Tekliflerin Reddedilmesi ve İhalenin İptali” başlıklı 39 uncu maddesinde;

“İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,

Aynı maddenin gerekçesinde;

Tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle ihalenin iptal edilebileceği açıklaması,

Anılan Kanununun “İhalenin Karara Bağlanması ve Onaylanması” başlıklı 40 ıncı maddesinin 5 ve 6 ncı fıkrasında ise;

“İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.”Hükmü yer almaktadır.

Anılan mevzuat uyarınca; ihalenin iptali konusunda idarelerin takdir yetkisi bulunmakta ise de bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı olduğu açıktır.

Açık ihale usulü ile yapılan ihalelere verilen tekliflerde yaklaşık maliyete göre asgari bir indirim oranı mevzuatta öngörülmemiştir. Anılan Kanuna istinaden yapılan ihalelerde yaklaşık maliyet gizli olduğundan, istekliler tekliflerini bu bedel üzerinden belirli bir kırım oranı ile değil, ihale dokümanı içeriğine göre kendi belirledikleri maliyet ve müteahhit kârı toplamı ile oluşan fiyat olarak verdiklerinden, her ihalede oluşan en avantajlı teklifin yaklaşık maliyete oranının (kırım oranının) farklılık göstermesi kaçınılmazdır.

İhale kararı verilirken ihalenin yaklaşık maliyeti ile bu ihaleye diğer istekliler tarafından verilen tekliflerin oluşturulduğu ekonomik ve teknik koşullar dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiği, başvuru sahibi ile diğer isteklilerin teklif bedelleri yaklaşık maliyete göre daha düşük olmakla birlikte, yaklaşık maliyete oranla daha düşük teklif veren anılan isteklilerin teklifini yüksek bulan idarenin, kendisi tarafından hazırlanan yaklaşık maliyetin gerçek piyasa fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını ve daha önce gerçekleştirdiği benzer yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlardan yararlanarak yaklaşık maliyetini irdelemesi gerekmektedir. Bu çerçevede başvuruya konu ihalede idarece yukarıda belirtilen değerlendirmeler yapılmadan aynı nitelikte daha önce yapılan ihalelere verilen teklifler ve yapılan kırım oranları emsal alınarak, rekabet ortamının sağlanamadığı gerekçesi ile ihalenin ihale komisyonu kararı üzerine ihale yetkilisince iptal edilmesi işleminde mevzuata uyarlık bulunmadığı tespit edilmiştir.