Özel imalat süreci gerektiren bir mal alımı ihalesinde yapılan demonstrasyon sonucunda Teknik Şartname’yi karşılamayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir mi?

            Kastamonu Belediye Başkanlığı Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından 29.06.2015 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “42M Tam Otomatik Merdivenli İtfaiye Aracı ve Arama Kurtarma Aracı Alım İşi” ihalesine ilişkin olarak Volkan İtfaiye Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 03.06.2015 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 05.06.2015 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 16.06.2015 tarih ve 50956 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 16.06.2015 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

            Başvuruya ilişkin olarak 2015/1578 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) 42 M itfaiye aracının dünyada tek bir ülkede (Almanya) ve tek bir firmada (IVECO MAGİRUS) tarafından üretilip Türkiye distribütörü Ankara Çelik firması tarafından ülkemizde satıldığı, bu ürüne ilişkin aynı idare tarafından iki defa ihaleye çıkıldığı, söz konusu ihalelerin anılan firma uhdesinde bırakıldığı, yapılan itirazlar neticesinde Kurum tarafından iptal edildiği, firmalarının bahse konu olan 42 M itfaiye aracını üretebilecek teknolojiye sahip olduğu, ancak İdari Şartname’nin 7.5.6.4.1’inci maddesinde “…daha önce imal edilmiş olan ve halen kullanımda olan, üstyapısı teklif edilen araç üstyapısı ile aynı markada benzer araçların üzerinde, ihale komisyonunca belirlenecek tarihlerde, teknik inceleme ve denetleme yapacaktır. Bu teknik inceleme ve denetleme çalışması; tekliflerin değerlendirilmesi sırasında yapılacak olup, ihale komisyonu ihale kararını buna göre sonuçlandıracaktır.” düzenlemesinin mevcut olduğu, aynı Şartname’nin 7.5.1’inci maddesinde teklif edilen bedelin %25’inden az olmamak üzere iş deneyim belgesinin talep edildiği, bu sebeple ilgili firmaya (IVECO MAGİRUS) özgü özellikler tarif edilmek suretiyle bu özelliklerin daha önce imal edilmiş bir araç üzerinde inceleme yapılmasının hem Kamu İhale Kanunu’nda yer alan rekabet ilkesine hem de 2011/13 sayılı Başbakanlık genelgesine aykırı olduğu, bu itibarla demonstrasyon ile ilgili maddenin kaldırılması gerektiği, 

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

            1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İstenecek belgeler” başlıklı 27’nci maddesinde “…Makine-teçhizat ve ekipmana ilişkin belgeler ile kapasite raporu, kalite yönetim sistem belgesi, çevre yönetim sistem belgesi, ilgili meslek odaları tarafından düzenlenen imalat yeterlik belgesi ile hizmet yeterlilik belgesi sadece özel imalat süreci gerektiren mal alımı ihalelerinde istenebilir. Bu belgelerden makine-teçhizat ve ekipmana ilişkin belgeler hariç diğerleri, alım konusu mala veya işe yönelik olarak düzenlendiğinin saptanması durumunda istenebilir.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Tedarik edilecek malların numuneleri, katalogları, fotoğrafları ile teknik şartnameye cevapları ve açıklamaları içeren doküman” başlıklı 43’üncü maddesinde “(1) Teklif edilen malın teknik şartnamede yer alan teknik kriterlere uygunluğunu belirlemek amacıyla numune, teknik bilgilerin yer aldığı katalog, teknik şartnameye cevapları ve açıklamaları içeren doküman ile fotoğraf ayrı ayrı veya birlikte istenebilir.

(2) Numunenin sunulma yöntemi ile ihale komisyonunca numunenin değerlendirilmesine yönelik düzenleme, ayrıntılı bir şekilde ön yeterlik şartnamesinde veya idari şartnamede yapılır. İdare tarafından numune bir tutanak ile teslim alınır. Bu tutanağın bir sureti de aday veya istekliye verilir.” hükmü,

İnceleme konusu işe ait İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “…7.5. Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler

7.5.1. İsteklinin ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kesin kabul işlemleri tamamlanan mal alımlarıyla ilgili yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında gerçekleştirilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak deneyimini gösteren belge veya teknolojik ürün deneyim belgesi sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin %25 dan az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgeler veya teknolojik ürün deneyim belgesinin sunulması gerekir.

…

Özel imalat süreci gerektiren ihalelerde istekliler tarafından iş deneyim belgesi veya üretim kapasite raporundan birinin sunulması yeterlidir.

……………….

Bu amaçla İdaremiz, teklif edilen araçların merdiven seti, kurtarma sepeti, destek ayakları ve emniyet sistemlerinin genel görünümü ve çalışma şeklinin teknik şartnameye uygun olup olmadığını incelemek üzere daha önce imal edilmiş ve halen kullanımda olan, üstyapısı teklif edilen araç üstyapısı ile aynı markada benzer araçların üzerinde, ihale komisyonunca belirlenecek tarihlerde, teknik inceleme ve denetleme yapacaktır. Bu teknik inceleme ve denetleme çalışması; tekliflerin değerlendirilmesi sırasında yapılacak olup, İhale Komisyonu ihale kararını buna göre sonuçlandıracaktır. Teknik inceleme giderleri idaremizce karşılanacaktır. Bunun için, istekliler bu demonstrasyon yapacakları araçların bulunduğu yerlerin adreslerini tekliflerinde belirteceklerdir. Diğer hususlar;

a) İhalenin demonstrasyon dışındaki teklif yeterlilik kriterlerini karşılamayan isteklilerden demonstrasyon istenmeyecektir.

b) Demonstrasyona; demonstrasyon dışındaki teklif yeterlilik kriterlerini karşılayan en düşük tekliften başlanacaktır.

c) Demonstrasyon günü ve saati komisyon tarafından belirlenerek isteklilere ihale dosyalarında belirtmiş oldukları faks yazışma adreslerine ihale gününden sonra bildirilecektir. Faksın gönderildiği/alındığının teyit edildiği tarihte yazımız tebliğ edilmiş sayılacaktır. Belirlenen tarihlerde demonstrasyon yapamayan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılacaktır.

d) Demonstrasyon sonucunda ihale komisyonu üyeleri ve firma yetkilisi/yetkilileri tarafından demonstrasyon raporu imzalanacaktır. Firma yetkilileri herhangi bir sebepten dolayı tutanağı imzalamaz ise bu durum tutanakta açıkça belirtilecektir.

e) Yapılan demonstrasyon sonucunda teknik şartnameyi karşılamayan isteklilerin teklifleri ret edilecektir.

…

7.6. Benzer iş olarak kabul edilecek işler aşağıda belirtilmiştir:

7.6.1.

İtfaiye Araçları alımı işleri benzer iş olarak kabul edilecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuru konusu ihalenin 29.06.2015 tarihinde gerçekleştirildiği, 3 adet doküman satın alındığı/indirildiği, 08.07.2015 tarihli ihale komisyonu kararından söz konusu ihalenin iki kısmına da tek isteklinin katıldığı ve anılan kısımların bu istekli üzerinde bırakıldığı görülmüştür.

Yukarıda yer verilen Yönetmelik’in 27’nci maddesinde makine-teçhizat ve ekipmana ilişkin belgeler ile kapasite raporu, kalite yönetim sistem belgesi, çevre yönetim sistem belgesi, ilgili meslek odaları tarafından düzenlenen imalat yeterlik belgesi ile hizmet yeterlilik belgesinin sadece özel imalat süreci gerektiren mal alımı ihalelerinde istenebileceği, yine aynı Yönetmelik’in 43’üncü maddesinde ise teklif edilen malın teknik uygunluğunun belirlenmesi amacıyla numune, katalog, Teknik Şartname’ye cevapları ve açıklamaları içeren doküman ile fotoğraf istenebileceği hüküm altına alınmıştır.

Şikâyete konu işe ait İdari Şartname’nin 7.5.6.4.1’inci maddesinde Teknik Şartname’de sağlanması istenen ancak sağlanıp sağlanmadığı katalogda görülmeyen kriterlerin kontrolü için demonstrasyon yapılması gerektiği, bu amaçla da teklif edilen araçların merdiven seti, kurtarma sepeti, destek ayakları ve emniyet sistemlerinin genel görünümü ve çalışma şeklinin Teknik Şartname’ye uygunluğunu incelemek üzere daha önce imal edilmiş ve halen kullanımda olan, üstyapısı teklif edilen araç üstyapısı ile aynı markada benzer araçların üzerinde, teknik inceleme ve denetleme yapılacağı ve ihale komisyonunun da kararını bu değerlendirmeye göre vereceği, yapılan demonstrasyon sonucunda Teknik Şartname’yi karşılamayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceğine ilişkin düzenlemenin mevcut olduğu görülmüştür.

Anılan mevzuat hükümleri ve yapılan düzenlemeler bir arada değerlendirildiğinde, başvuru konusu ihalenin özel imalat süreci gerektiren bir mal alımı ihalesi olduğu, özel imalat süreci gerektiren mal alımı ihalelerinde diğer mal alımı ihalelerinden farklı olarak çeşitli belgelerin istenebileceği, söz konusu belgelere tek tek sayılmak suretiyle mevzuatta yer verildiği, bununla birlikte numune, katalog, Teknik Şartname’ye cevapları ve açıklamaları içeren doküman ile fotoğraf istenebilmesine ilişkin olarak anılan hususun sadece teklif edilen malların teknik kriterlere uygunluğunu belirlemek adına yapılan bir düzenleme olduğu, dolayısıyla benzer mallar üzerinden Teknik Şartname’de yer verilen özelliklere uygun olup olmadığının kontrolünün yapılmasının mümkün olmadığı anlaşılmıştır.

Diğer taraftan, idare tarafından yapılan düzenlemede “daha önce imal edilmiş ve halen kullanımda olan, üstyapısı teklif edilen araç üstyapısı ile aynı markada benzer araçların üzerinde, teknik inceleme ve denetleme yapılacağı” hususlarına yer verildiği, buradan hareketle idarece yapılacak kontrolün benzer araçlar üzerinde yapılacağının anlaşıldığı, buna ilaveten söz konusu araca ilişkin olarak daha önce imal edilmiş ve halen kullanımda olma şartının getirildiği görülmüştür.

Bu itibarla, sadece teklif edilen mallara ilişkin bir numune üzerinden malın teknik uygunluğunun denetiminin yapılabileceği, ancak anılan Şartname’de daha önce imal edilmiş ve halen kullanımda olması şartı ile birlikte aracın üstyapısı ile ilgili olarak benzer araçlar üzerinden denetimin yapılacağı ve yapılan kontrol neticesinde de Teknik Şartname’de yer verilen özellikleri karşılamayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceğinin belirtildiği, dolayısıyla belirtilen şartlar dâhilinde demonstrasyon uygulaması yapılmasının anılan mevzuat hükümlerine aykırı olduğu belirlenmiştir.

Öte yandan söz konusu ihalenin özel imalat süreci gerektiren mal alımı ihalesi olduğu, yukarıda belirtildiği üzere diğer mal alımı ihalelerinden farklı olarak özel imalat süreci gerektiren mal alımlarında birçok belgenin yeterlik kriteri olarak belirlenebildiği, buradaki amacın teklif verme aşamasında malın mevcut olmamasından ötürü istekli tarafından yapılabilirliğinin çeşitli belgeler üzerinden denetiminin yapılması olduğu, kaldı ki İdari Şartname’nin 7.5.1’inci maddesinde teklif edilen bedelin %25’inden az olmamak üzere ihale konusu iş veya benzer işe ait iş deneyim belgesi ile üretim kapasite raporunun yeterlik kriteri olarak düzenlendiği, özel imalat süreci gerektiren bir mal alımı ihalesi olması sebebiyle istekliler tarafından bu belgelerden birinin sunulmasının yeterli olduğu, sunulan bu belgeler üzerinden anılan istekli tarafından o işin daha önce yapılıp yapılmadığı veya yapabilme kabiliyetine haiz olup olmadığının denetimini yapma imkânına sahip olunduğu, bu doğrultuda özel imalat süreci gerektiren mal alımı ihalelerinde teklif verme aşamasında istekliler tarafından o mala sahip olmalarının beklenemeyeceği anlaşılmıştır.

Verilen bilgiler ışığında, söz konusu ihalede yapılan düzenlemelerin anılan Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan “rekabet” ile “kaynakların verimli kullanılması” ilkesine aykırı nitelikte olduğu sonucuna varıldığından ihalenin iptal edilmesi gerekmektedir.