Tüm isteklilerin değerlendirme dışında kalması nedeniyle ihale idarece iptal edilebilir mi?

Kamu İhale Kurulunun 2008/UY.III-4667 Sayılı Kararında:

İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; 08.09.2008 tarihinde ihalenin üçüncü kez gerçekleştirildiği ve yine iptal edildiği, ihale komisyonu ve ihale yetkilisi tarafından öne sürülen iptal gerekçelerinin yerinde olmadığı, iptal kararının mevzuata aykırı olarak şahsi kanaatlere göre verildiği, iptal kararının iptal edilerek ihalenin en düşük fiyat teklifi veren firmaları üzerinde bırakılması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

İhale komisyonunun 25.09.2008 tarihinde ihale yetkilisince onaylanan iptale ilişkin kararında; “Aşırı düşük tekliflerine açıklık getiren ve en düşük teklifi veren … Ltd. Şti. 16.09.2008 tarih ve saat 16:20 de (geç verildiğinden), … Ltd. Şti.’nin savunması yeterli görülmediğinden, ayrıca 3 ncü teklif sahibi … Ltd. Şti’ne verilmesi durumunda da kamu zararı oluşacağından 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 39 ncu maddesi gereğince bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edilmesi uygun görülmüştür.” gerekçeleri belirtilmiştir.

İdarenin şikayete cevabında da; “5 firmanın ihaleye katılması, 3 firmanın yeterli olmamasından kaynaklı 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 5 inci maddesinde belirtilen temel ilkelerin oluşmadığı kanaatine varılmıştır. … Ltd. Şti. aşırı düşük açıklamasını zamanında sunmamasından dolayı değerlendirmeye alınmamıştır. Ancak isteklinin açıklamasından söz konusu işi verdiği fiyattan yapabileceği kanaatine varılmıştır. İkinci açıklama istenilen firma da savunmasının yetersiz olmasından dolayı değerlendirme dışı bırakılmıştır. Firmanız teklifi ile … Ltd. Şti.’nin teklifi arasında 60.000,00 YTL fiyat farkı olduğu dolayısıyla ihalenin firmanıza verilmesi halinde kamu zararı oluşacağı kanaatine varıldığından ihale iptal edilmiştir.” açıklamalarına yer verilmiştir.

İncelemeye konu ihaleye 5 isteklinin katıldığı, idarece yapılan değerlendirme sonucunda ihalede geriye iki geçerli teklifin kaldığı, ihalede en düşük fiyat teklifini sunan … İnş. Ltd. Şti.’nin teklifinin aşırı düşük sorgulamasına tabi tutulduğu ve açıklamalarının 16.09.2008 tarihi saat 14:00’a kadar sunulmasının istendiği, ancak açıklamalarının 16.09.2008 tarihi saat 16:20’de idare kayıtlarına alındığı; ihalede ikinci en düşük teklifi sunan … İnş. Ltd. Şti.’nin aşırı düşük açıklamasının incelenmesinden, imalat kalemlerine ait maliyet icmalinin sunulduğu, maliyet kalemlerine ilişkin büyük bölümü “… – İnşaat Taşeronu” tarafından imzalanmış ve bir kısmı da … Ltd. Şti. imza ve kaşesini taşıyan proforma faturaların sunulduğu, bunlar dışında herhangi bir bilgi yahut belge sunulmadığı; isteklilerden … Ltd. Şti.’nin teklif dosyası üzerinde yapılan incelemede imzalı ve kaşeli 3 adet teklif mektubu sunulduğu, mektuplardan ikisi üzerinde herhangi bir bedel yazılmadığı, diğerinde ise teklif bedelinin rakam ve yazı olarak birbiriyle uyumlu olmadığı, dolayısıyla anılan isteklilerin değerlendirme dışı bırakılmalarının yerinde olduğu anlaşılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 39 uncu maddesinde; "İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir." hükmü bulunmaktadır.

Kanunun 39 uncu maddesinin gerekçesinde; “Tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle, ihale yetkilisinin onayından önceki herhangi bir aşamada ihale komisyonunun kararı üzerine idareye uluslararası mevzuata paralel bir şekilde ihaleyi iptal etme yetkisi verilerek, buna ilişkin hükümler düzenlenmiştir.” hususları belirtilmiştir.

Başvuruya konu ihalenin, 4734 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi uyarınca ihale komisyonu kararı üzerine idarece 25.09.2008 tarihinde iptal edildiği ve iptal işleminde herhangi bir mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, 4734 sayılı Kanunun 56 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi uyarınca başvurunun uygun bulunmadığına karar verilmesi gerekmektedir.

4734 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulünde gerçekleştirilen ihalede 6 ihale dokümanı satıldığı, 2 isteklinin teklif verdiği ve 1 adet geçerli teklifin bulunduğu, rekabetin sağlanmasının Kanunun temel ilkelerinden biri olmakla birlikte idare tarafından belirlenen benzer işe ilişkin düzenlemenin katılımı daraltıcı ve rekabeti engelleyici nitelikte olduğu anlaşıldığından ihalenin belirtilen bu aykırılık nedeniyle iptal edilmesi gerektiği, dolayısıyla ihalenin idarece iptal edilmesinde mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Ayrıca, başvuru sahibinin 08.10.2008 tarihinde Kurum kayıtlarına alınan itirazen şikayet dilekçesinde, teklif fiyatlarının mevcut işletmeye göre %50, yaklaşık maliyete göre ise %15 indirimli olduğunun belirtildiği görülmüş olup yaklaşık maliyetin 6.730.620,00 YTL ve başvuru sahibinin teklifinin 5.756.400,00 YTL olduğu hususları göz önünde bulundurulduğunda dilekçede yer alan hesaplamanın doğru olduğu görülmüştür.

Ancak, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9 uncu maddesinde; “…Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü yer almakta olup başvuru sahibinin yaklaşık maliyete ilişkin bilgi sahibi olması durumuna ilişkin idari ve/veya cezai yönleriyle gereği yapılmak üzere konunun İçişleri Bakanlığına bildirilmesi gerektiği de düşünülmektedir.