Aşırı düşük teklif açıklamasında özel ve teknik şartname’de düzenlenen kalite, standart vb. belgelerin ilave olarak belgelendirme istenebilir mi?

BAŞVURU SAHİBİ:

Kırtur Tur. İnş. Taah. Elekt. San. ve Tic. Ltd. Şti.,

VEKİLİ:

Av.Faruk KÜÇÜK,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Karayolları 6. Bölge Müdürlüğü,

 BAŞVURUYA KONU İHALE:

2019/439389 İhale Kayıt Numaralı “Niğde-Pozantı Otoyolu ve Tünelleri Elektrik, Elektronik ve Elektromekanik Sistemlerinin Onarılması ve Yenilenmesi” İhalesi

 KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Karayolları 6. Bölge Müdürlüğü tarafından 16.10.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Niğde-Pozantı Otoyolu ve Tünelleri Elektrik, Elektronik ve Elektromekanik Sistemlerinin Onarılması ve Yenilenmesi” ihalesine ilişkin olarak Kırtur Tur. İnş. Taah. Elekt. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 07.11.2019 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 07.11.2019 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 18.11.2019 tarih ve 49046 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 18.11.2019 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2019/1457 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idare tarafından taraflarına 01.11.2019 tarihinde gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talebinin uygun olmadığı, şöyle ki;

a) ÖBF 1, ÖBF 2, PS 05.03.01.01, MB 16, MB 18, MB 21, MB 40, PS 04.03.01, PY Yan-Müc. 60, PS 10.01.01, PS 10.01.03, PS 10.01.02, PS 10.01.02/OP, PY 10.06 H, PY 10.06 A, PS 06.03.01, PS 10.03.02, MB 7, MB8, PS 10.02.01, MB 11, PS 14.01.21, PS 14.03.09 poz numaralı iş kalemlerinin analiz girdi ve miktarlarını gösteren analiz formatlarının aşırı düşük teklif açıklamasında taraflarına verilmesi gerektiği, bahse konu iş kalemlerinin içerisinde yer alan analiz girdilerinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.1’inci maddesi uyarınca açıklama istenilecek analiz girdileri ve açıklama istenilmeyecek analiz girdileri olarak ayrıştırılması gerektiği, idare tarafından söz konusu iş kalemlerinin temel girdilere kadar ayrıştırılması ve açıklama istenilmeyen analiz girdilerinin liste halinde belirlenmesi gerektiği, söz konusu iş kalemlerinden bazılarının paçal iş kalemlerinden oluştuğu,  kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlarla uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük teklif açıklama talebi sırasında verilmesi gerektiği,

b) Aşırı düşük teklif açıklaması istenilen iş kalemlerinin karşısında belirtilen kalite güvence belgelerin istenilmesinin kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu, söz konusu belgelerin işin yapımı aşamasında sunulması gerektiği,

c) Aşırı düşük teklif açıklamasında, 06 NPT-1 poz numaralı “Tünel Sistemleri Bakımı 1 Yıllık” ekindeki analizlere göre açıklanmasının istenildiği, söz konusu iş kaleminin ekinde mühendisin ve teknik personelin açıklanmasına ilişkin analizlere (06/OBİ-TEKA poz numaralı “Teknikerin Aylık Çalışma Ücreti (2 Kişi x 12 Ay) 1 Personelin Ücreti Brüt Asgari Ücretin 2,25 katından aşağı olmayacaktır.” ve 06/OBİ-MÜH poz numaralı “Mühendisin Aylık Çalışma Ücreti (2 Kişi x 12 Ay) 1 Personelin Ücreti Brüt Asgari Ücretin 3,50 katından aşağı olmayacaktır.”) yer verildiği, bahse konu analizlerde yer alan ücret ve oranların Teknik Şartname’de ve/veya birim fiyat tariflerinde yer almadığı, idarece teknik personelin ücretine ilişkin olarak yaklaşık maliyet hesabında dikkate alınan TMMOB kararında yer alan tutarın isteklileri bağlamadığı, ayrıca anılan kararda asgari ücret 4.500,00 TL olarak belirlenmişken idarece söz konusu tutarın 3,5 katı tutarının istenildiği, bu durumun dahi çelişki oluşturduğu, idarenin kendisi tarafından uyulmayan kurala isteklilerin uyulmasının beklenilemeyeceği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

         gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…  45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.  

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

Örnek:

Yaklaşık maliyeti 100.000 TL olan bir ihalede; ihale komisyonu, (38.1) maddesine göre idarece oluşturulan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ni kullanarak yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 den küçük olan (0,6888) 8, 9 ve 10 nolu iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan 4 nolu iş kalemi/grubunu açıklama istenilecek iş kalemleri/grupları olarak belirleyecektir.

Sorgulama yapılacak olan “4” nolu iş kalemi/grubunun kar ve genel gider hariç birim fiyatının 18,49 TL olduğu varsayıldığında, ihale komisyonu tarafından, tutarı 18,49 TL’nin % 3’ü

olan (18,49×0,03=0,55) 0,55 TL’ye eşit veya altında kalan analiz girdileri “vida ve plastik dupel, agraf 12 cm, agraf vidası, derz bandı, ses yalıtım bandı, borazan vida, derz dolgu alçısı harcı” olarak tespit edilecektir.

Ancak söz konusu girdilerin tutarları toplamı olan 2,81 TL’nin, 4 nolu iş kaleminin kar ve genel gider hariç analiz toplamının (birim fiyatının) % 15’i olan (18,49×0,15=2,77) 2,77 TL’den fazla olması nedeniyle sıralı analiz girdileri tablosuna göre 2,77 TL’lik tutarın aşılmasına neden olan “vida ve plastik dubel” açıklama yapılması gerekli olmayan analiz girdileri içinden çıkarılacak ve “agraf 12 cm, agraf vidası, derz bandı, ses yalıtım bandı, borazan vida, derz dolgu alçısı harcı” açıklama yapılmasına gerek olmayan analiz girdileri olarak ihale komisyonunca tespit edilecektir.

İş kalemi/grubu analizi

(NOT = Örnekteki iş kalemine ait analizdeki girdiler ve tutarları gerçek verileri yansıtmamaktadır, (45.1.2.1) ve (45.1.2.2) maddesi için oluşturulmuş sayısal örnektir.)

45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

…

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri

sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

…

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

…

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

Örneğin; isteklinin, “150 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.001 poz numaralı birim fiyatını (2010 B.F: 97,86 TL) teklif etmesi, “200 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.002 poz numaralı birim fiyatının (2010 B.F: 104,00 TL) üzerinde 105,00 TL teklif vermesi, 250 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.003 poz numaralı birim fiyatının kar ve genel gider hariç tutarına, (110,13/1,25=88,10 TL) kendi belirlediği % 18 kar ve genel gider karşılığı eklemek suretiyle 103,96 TL (88,10 x 1,18) teklif etmesi ve teklif ettiği söz konusu birim fiyatları aşağıdaki örnek listede gösterildiği şekilde tablo halinde göstermesi durumunda; bu üç iş kalemi için analiz düzenlemesi zorunlu değildir.

İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.

İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.

45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının açıklanması gereklidir.

45.1.12.  Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajı açıklanmalıdır.

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,

Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.

Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir. … ” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin

a) Adı: Niğde-Pozantı Otoyolu ve Tünelleri Elektrik, Elektronik ve Elektromekanik Sistemlerinin Onarılması ve Yenilenmesi

b) Yatırım proje no’su/kodu: 1994E04020

c) Miktarı (fiziki) ve türü: Karayolları 6 ( KAYSERİ) Bölge Müdürlüğü Niğde-Pozantı Otoyolu ve Tünelleri Elektrik, Elektronik ve Elektromekanik Sistemlerinin Bakım, Onarım ve Yenilenmesi Yapım” İşidir. (Toplam: 219 adet Çeşitli Kalemi)

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

ç) Yapılacağı yer: Niğde-Pozantı Otoyolu ve Tünelleri …”düzenlemesi,

“İhaleye ilişkin bilgiler ile ihale ve son teklif verme tarih ve saati” başlıklı 3’üncü maddesinde “3.1.

a)İhale kayıt numarası: 2019/439389

b) İhale usulü: Açık ihale.

…

d) İhale (son teklif verme) tarihi: 16.10.2019

e) İhale (son teklif verme) saati: 14:00 …” düzenlemesi,

“Teklif ve sözleşme türü” başlıklı 19’uncu maddesinde “19.1. İstekliler tekliflerini, her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlarının çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden vereceklerdir; ihale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle her bir iş kaleminin miktarı ile iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden teklif birim fiyat sözleşme imzalanacaktır.” düzenlemesi,

“Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.2 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Karayolları 6. Bölge Müdürlüğü tarafından açık ihale usulü ile gerçekleştirilen 2019/439389 ihale kayıt numaralı “Niğde-Pozantı Otoyolu ve Tünelleri Elektrik, Elektronik ve Elektromekanik Sistemlerinin Onarılması ve Yenilenmesi” işi ihalesine 4 teklif verildiği, idarece sınır değerin 26.605.538,11 TL olarak hesaplandığı, sınır değerin altında teklif sunan 2 istekliden 01.11.2019 tarihli yazılar ile aşırı düşük teklif açıklaması sunulmasının istenildiği görülmüştür.

Aşırı düşük teklif açıklaması talep yazısı ekinde açıklanması istenilen (ÖBF 1, ÖBF 2, PS 05.03.01.01, PS 06.01.06, MB 53, PS 12.03, MB 16, MB 18, MB 21, MB 40, PS 04.03.01, PY Yan-Müc. 60, PS 10.01.01, PS 10.01.03, PS 10.01.02, PS 10.01.02/OP, PY 10.06, PY 10.06 H, PY 10.06 A, PS 06.03.01, PS 10.03.02, MB 7, MB8, PS 10.02.01, MB 11, PS 14.01.21, PS 14.03.09, 06 NPT-1) ve açıklanması istenilmeyen iş kalemlerine, açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin açıklama yapılırken tevsik edilmesi gereken çeşitli kalite güvence belgelerine ve/veya dikkat edilmesi gereken çeşitli hususlara (açıklama istenilen her bir iş kaleminin karşısında ayrı ayrı belirtilmek üzere), aşırı düşük teklif açıklamasının nasıl yapılacağına ilişkin detaylı yazıya, açıklama istenilen iş kalemleri içerisinde yer alan PS 06.01.06, MB 53, PS 12.03, PY 10.06 ve 06 NPT-1 iş kalemlerinin içerisindeki girdi bileşenlerini gösteren tablolara (girdilere ilişkin ölçü birimi, miktar ve açıklama istenilip istenilmediğine ilişkin bilginin yer aldığı) yer verildiği görülmüştür.

Başvuru sahibi Kırtur Tur. İnş. Taah. Elekt. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin iddiaları incelendiğinde ulaşılan tespitlere aşağıda yer verilmiştir.

Başvuru sahibi isteklinin aşırı düşük teklif açıklama talep yazısına ilişkin olarak yaptığı şikâyet başvurusuna, idarece 07.11.2019 tarihli yazı ile cevap verildiği, bahse konu yazıda “… Söz konusu işe ait ihale kapsamında herhangi bir iş kalemi için ayrıntılı analiz verilmemiştir. Tekliflerin verilmesinden sonra aşırı düşük teklif sunan firmalardan ihale öncesi yaklaşık maliyet hesabı için yapılan iş kalemlerine ait Aşırı düşük teklif açıklaması istenilen iş kalemlerinden; PY 10.06, MB 53, PS 06.01.06 ve 06 NPT-1 iş kalemleri analiz sonucu bulunan değerler kullanılarak, diğer iş kalemlerin için kurumumuzca yapılan benzer ihalelerdeki iş kalemleri güncellenerek yaklaşık maliyet hazırlanmıştır. Açıklama istenilen iş kalemleri için kamu kurum ve kuruluşlarca yayımlanmış analiz olmadığı için “Aşırı Düşük Teklif Açıklamanız” kamu ihale genel tebliğin 45.1.7 maddesine göre yapılması gerekmektedir.” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

İdarece hesaplanan yaklaşık maliyet incelendiğinde, itirâzen şikâyete konu edilen iş kalemlerinin (ÖBF 1, ÖBF 2, PS 05.03.01.01, MB 16, MB 18, MB 21, MB 40, PS 04.03.01, PY Yan-Müc. 60, PS 10.01.01, PS 10.01.03, PS 10.01.02, PS 10.01.02/OP, PY 10.06 H, PY 10.06 A, PS 06.03.01, PS 10.03.02, MB 7, MB8, PS 10.02.01, MB 11, PS 14.01.21, PS 14.03.09) malzeme ve montaj bedeli (ayrı ayrı olmak üzere) dikkate alınarak hesaplandığı, bahse konu iş kalemleri için yaklaşık maliyet hesabında ayrıca bir analizin yapılmadığı görülmüştür.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.4’üncü maddesi uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerektiği, ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmadığı, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamaların bahse konu Tebliğ’in 45.1.13’üncü maddesi uyarınca yapılabileceği, diğer taraftan anılan Tebliğ’in 45.1.7’inci maddesi uyarınca istekliler tarafından, inşaat iş kalemleri dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemlerine ait analiz sunulması yerine bu iş kalemlerine ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılmasının da kabul edileceği anlaşılmaktadır.

Bu itibarla, başvuru sahibi isteklinin idareye şikâyet başvurusuna idarece verilen cevap yazısı ve idarenin yaptığı yaklaşık maliyet hesabı dikkate alındığında, itirâzen şikâyete konu iş kalemlerine ilişkin ayrıntılı analizin bulunmadığı ve anılan iş kalemleri için analiz düzenlenemediğinin idarece açıkça ifade edildiği, bu çerçevede itirazen şikâyete konu iş kalemlerinin niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemleri olduğunun anlaşıldığı dikkate alındığında, söz konusu iş kalemleri için analiz girdi ve miktarlarını gösteren analiz formatlarının ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmemesinin mevzuata aykırılık oluşturmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Sınır değerin altında teklif veren isteklilere EKAP üzerinden gönderilen 01.11.2019 tarihli yazı incelendiğinde, açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin olarak açıklama yapılırken tevsik edilmesi gereken çeşitli kalite güvence belgelerine ve/veya dikkat edilmesi gereken çeşitli hususlara (açıklama istenilen her bir iş kaleminin karşısında ayrı ayrı belirtilmek üzere) yer verildiği görülmüştür.

Örneğin, açıklama istenilen iş kalemleri içerisinde yer alan MB 8 poz numaralı “Merkezi Omurga Switch (Alt Kontrol Merkezi Layer
2 )” iş kalemi için “EN61000-4-2(Electrostatic Discharge Immunity)”, “EN61000-4-3(Electromagnetic Compatibility)”, “EN61000-4-4 (Electrostatic Fast Transient)”, “EN61000-4-5 (Surge Protection)”, “EN61000-4-6 (Conducted Disturbances Immunity)”, “IEC60068-2-27 (Mechnanical Shock)”, “IEC60068-2-6 ( Mechanical Vibration)”, “Üretici firma ISO 9001 ve CE sertifikalarına sahip olmalı ve belgelendirilmelidir.” ve “IEC 62439 standardında olduğuna dair belge” şeklinde ifade edilen belgelerin sunulması idarece talep edilmiştir.

Başvuru sahibi istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında kalite güvence belgelerinin istenilmesinin kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu, söz konusu belgelerin işin yapımı aşamasında sunulması gerektiği iddia edilmektedir.

01.11.2019 tarihli aşırı düşük teklif açıklama yazısında açıklanması istenilen iş kalemlerinden bazılarına ilişkin olarak aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında tevsik edilmesi gereken kalite güvence belgelerinin ihale dokümanında istenilen hususlarla çeliştiği, bazılarının ise açık ve ayrıntılı bir şekilde düzenlenmediği, dolayısıyla söz konusu hususların aşırı düşük teklif açıklamasında bulunan isteklileri tereddütte düşürebilecek nitelikte olduğu anlaşılmıştır.

Örneğin; açıklama istenilen iş kalemleri içerisinde yer alan ÖBF 1 poz numaralı “80kva Gücünde Ups Elektronik Donanımının Yenilenmesi (Malzeme ve Montaj Dahil)” iş kalemi için aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında tevsik edilmesi gereken belgeler “Elektromanyetik uyumluluk (EMİ) açısından 2004/108/EC direktifine uygun, modüler tipte, Şebeke giriş filtreleri EN 60555’e uygun” şeklinde belirtilmiştir.

Bahse konu ÖBF 1 numaralı iş kaleminin birim fiyat tarifinin, “Teknik Şartnamenin 02.03 maddesinde tarif edilen teknik özellikleri ve fonksiyonları belirtilmiş, modüler tip, projesine uygun, gerekli tüm parçaları ile birlikte temini, temini için gerekli her türlü gümrük, sigorta, nakliye vb., ayrıca donanımın yerine montajı ve montajı için gereken her türlü alet, edevat, işçilik, yüklenici karı bu birim fiyata dahil edilmiştir.” şeklinde düzenlendiği görülmüştür.

Özel ve Teknik Şartname’nin “Kesintisiz Güç Kaynağı (KGK)” başlıklı 02.03.03.02’nci maddesinde ise “… Elektromanyetik uyumluluk (EMI) açısından 2004/108/EC direktifine uygun olması tercih edilir. …” düzenlenmesinin yer aldığı görülmüştür.

Diğer taraftan, açıklama istenilen iş kalemleri içerisinde yer alan MB 11 poz numaralı “Gigabit Fiber Modül (Malzeme ve Montaj Dahil)” iş kalemi için aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında tevsik edilmesi gereken belgelerin “TSE EN veya CE Belgeleri” şeklinde belirtildiği görülmüştür.

MB 11 poz numaralı iş kaleminin birim fiyat tarifinin, “Teknik Şartnamenin 17.7 maddesinde ve alt maddelerinde teknik özellikleri belirtilen Fiber Modüllerin, teknik şartnamede belirtilen ilgili fonksiyonları yerine getirmesi için temini, temini için gerekli her türlü gümrük, sigorta, nakliye, kablaj, sistem yazılımları vb. ayrıca sistem bileşenlerinin montajı montaj için gereken her türlü alet, edevat, malzeme işçilik, devreye alma, besleme ünitesi, kablolama işçiliği, sabitleme mekanizmalarının montajı vb, eski sistemlerin demontajı, demontaj için gereken her türlü alet edevat, işçilik, sigorta, yüklenici karı vb. her türlü giderler bu birim fiyata dahil edilmiştir.” şeklinde düzenlendiği görülmüştür.

Özel ve Teknik Şartname’nin MB 11 poz numaralı iş kaleminin birim fiyat tarifinin atıfta bulunduğu “1 Gbit Fiber Modül” başlıklı 17.7’nci maddesinde “· Fiber modül 1 Gbit LX/LH standardını desteklemelidir.

Minimum 10 km’lik mesafede 10 Gbps genişliği desteklemelidir.

Single mode fiberoptik kabloyu desteklemelidir.

SPF formatında olmalıdır.” düzenlemesinin yer aldığı görülmüştür.

Bu itibarla, ÖBF 1 poz numaralı “80kva Gücünde Ups Elektronik Donanımının Yenilenmesi (Malzeme ve Montaj Dahil)” iş kaleminde olduğu gibi, Özel ve Teknik Şartname’de tercih sebebi olarak düzenlenen teknik kriterlere uygunluğu gösteren belgelerin ve MB 11 poz numaralı “Gigabit Fiber Modül (Malzeme ve Montaj Dahil)” iş kaleminde olduğu gibi, hangi standartlara uygun olması gerektiği açıkça belirtilmeyen ve/veya ihale dokümanında ilgili standartlara uygun olması gerektiği açıkça düzenlenmeyen belgelerin istenilmesinin kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı anlaşılmaktadır.

İhalelerde isteklilerce sağlanması gereken yeterlik kriterlerine İhale İlanı ve İdari Şartnamelerde yer verilmekte olup, sözleşmenin uygulanmasına ilişkin hususlar ise Teknik Şartnamelerde düzenlenmektedir. Diğer bir ifadeyle, ihaleye katılan isteklilerden yeterlik koşulunu sağlayarak sözleşme imzalanması sonucu yüklenici sıfatı alarak işi gerçekleştireceklere yönelik sorumluluklara ayrıca Teknik Şartnamelerde yer verilmektedir.

Aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi aşaması ise, ihalede istenilen yeterlik koşullarını sağlayan isteklilerin teklif ettikleri fiyatın idarece hesaplanan sınır değer tutarı altında olması halinde, söz konusu fiyat ile işin ihale dokümanına uygun olarak yapılıp yapılamayacağının belgelendirilmesine ilişkindir. Bu aşamada, aşırı düşük teklif açıklamasının istenilmesinde idarelerce gerçekleştirilecek işlemler ve isteklilerce açıklama yapılırken uyulması gereken kurallara mevzuatta yer verilmiş olup, yapım işleri ile ilgili olarak Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesinde açıklamalar bulunmaktadır.

Bu çerçevede, ihalede istenilen bir yeterlik kriterinin ihaleye katılan tüm isteklilerce sağlanmasının istenilmesi halinde İhale İlanı ve İdari Şartname’de düzenlenmesi, sadece yüklenicinin sorumluluğuna ilişkin hususların Teknik Şartname’de düzenlenmesi gerektiği, bu iki aşama arasında kalan ve teklif fiyatın açıklanmasına ilişkin olan aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesine ilişkin kuralların ise mevzuatta öngörüldüğü, bu aşamada isteklilerce aşırı düşük teklif açıklamasında kullanılan avantajlı koşullara ilişkin belgelendirme hususunda idarece talepte bulunulabileceği gibi, idarece ilave belgelendirme istenilmesinden bağımsız olarak aşırı düşük teklif sahibi isteklilerin kullandıkları avantajlı koşullara ilişkin belgelendirme ve ihale dokümanına uygun olarak açıklama yapma yükümlülüğünün bulunduğu, ancak somut durumda idarece mevzuatta öngörülen kuralların dışına çıkılarak sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden yüklenicilerin sorumluluğunda olduğu Özel ve Teknik Şartname’de düzenlenen kalite, standart vb. belgelerin ilave belgelendirme talebi ile istenilmesinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

c) İdarece gönderilen 01.11.2019 tarihli ve “aşırı düşük teklif açıklama talebi” konulu yazıda 06 NPT-1 numaralı iş kaleminin açıklama istenilecek iş kalemleri içerisinde belirtildiği, anılan yazıda söz konusu iş kaleminin içerisinde yer alan girdilere yer verildiği, söz konusu girdiler arasında 06/OBİ-TEKA numaralı “Teknikerin Çalışma Ücreti (2 Kişi x 12 Ay)” ve 06/OBİ-MÜH numaralı “Mühendisin Çalışma Ücreti (2 Kişi x 12 Ay)” girdilerinin yer aldığı görülmüştür.

06 NPT-1 numaralı iş kaleminin içerisinde yer alan girdilerin gösterildiği tablonun altında ise, teknikerin aylık çalışma ücretinin brüt asgari ücretin 2,25 katından aşağı olmayacağını, mühendisin aylık çalışma ücretinin ise brüt asgari ücretin 3,50 katından aşağı olmayacağını gösteren tablonun yer aldığı tespit edilmiştir.

İdarece gönderilen ihale işlem dosyasında yer alan bilgi/belgeler incelendiğinde; ihale dokümanında ihale konusu işte çalıştırılacak mühendis ve/veya teknikerin alacağı asgari ücrete ilişkin bir düzenleme yapılmadığı görülmüştür.

Bu itibarla, idarelerce isteklilerden istenilen aşırı düşük teklif açıklamasının ihale dokümanındaki hususlara uygun olması gerektiği, ihale dokümanında ayrıca bir düzenleme bulunmaması durumunda, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.9’uncu maddesi uyarınca, iş kalemlerine ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatlarının ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamayacağı, bu çerçevede idarece aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale dokümanından farklı olarak işçilik gideri öngörülerek açıklama yapılmasını istenmesinin mevzuata uygun olmadığı anlaşıldığından başvuru sahibi isteklinin anılan iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idarece hesaplanan sınır değerin altında teklif veren isteklilerden istenilen aşırı düşük teklif açıklamasının yenilenmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.