Karayolları tarafından ihaleye çıkarılan yapım işlerin de güncelleme gereken rayiçler Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından yayımlanan tüm diğer rayiçler, TÜİK tarafından aylık yayımlanan yurt içi üretici fiyat endeksi, 2003=100, CPA 2008 kısım, bölüm ve gruplarına göre tarihsel seri tablosunun “Yİ-ÜFE Genel” sütununda yer alan endekslere göre güncellenebileceği hk.

Seyfettin Sinan GÜLTEKİN,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2022/1117543 İhale Kayıt Numaralı “13. Bölge Müdürlüğü Genelinde (Kalkan-Fethiye-2Blhd Yolu, (Korkuteli-Çavdır)Ayr – (Fethiye-Kalkan)Ayr Yolu vs) Enerji Nakil Hatlarının Deplasesi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü tarafından 23.11.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “13 Bölge Müdürlüğü Genelinde (Kalkan-Fethiye-2Blhd Yolu, (Korkuteli-Çavdır)Ayr – (Fethiye-Kalkan)Ayr Yolu vs) Enerji Nakil Hatlarının Deplasesi” ihalesine ilişkin olarak Seyfettin Sinan Gültekin’in 05.12.2022 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 12.12.2022 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 21.12.2022 tarih ve 68187 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 21.12.2022 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2022/1590 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idare tarafından yaklaşık maliyet hesabında TEDAŞ tarafından 31.03.2022 tarihinde yayımlanan birim fiyatların kullanıldığı, akabinde yaklaşık maliyetin idarece güncellendiği, TEDAŞ tarafından birim fiyatların Mart ayında yayımlandığı göz önüne alındığında idarenin gerçekleştireceği güncelleme işleminde TÜİK tarafından yayımlanan inşaat maliyet endeksinde Mart ayının baz ay olarak esas alınması gerektiği, kaldı ki birim fiyatların yayımlandığı Mart ayından ihalenin yapıldığı Kasım ayına kadar fiyatlarda belirgin bir atış olmadığı, dolayısıyla yaklaşık maliyetin güncelliğini kaybetmediği halde güncelleme yapılmasının hukuka aykırı olduğu,

Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı’nın 15.08.2018 tarihli ve 2018/31 sayılı yaklaşık maliyetlerin güncelliğini kaybetmesi durumunda yaklaşık maliyetin TÜİK tarafından yayımlanan inşaat maliyet endeksi değişim oranına göre güncellenmesi gerektiğinin ifade edildiği, ancak idare tarafından yaklaşık maliyet güncellenirken TÜİK inşaat maliyet endeksi verilerinin iki ay geriden geldiği ve dolayısıyla söz konusu endeksle yapılacak güncellemenin gerçeği yansıtmayacağı gerekçe gösterilerek yaklaşık maliyetin Yİ-ÜFE ocak ayı temel endeks eylül ayı güncel endeks olarak kullanılıp 1,6519 oranıyla güncellendiği, ancak Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı’nın söz konusu yazısında yalnızca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı birim fiyatları esas alınarak hazırlanan yaklaşık maliyetlerin güncellenmesine ilişkin olmadığı, Ocak ayı baz alındığında Temmuz ayında inşaat maliyet endeksinde %40 artış olmasına rağmen Yİ-ÜFE’de ki artışın %54 olduğu, yine ocak ayı baz alındığında ekim ayında inşaat maliyet endeksinde %50 artış olmasına rağmen Yİ-ÜFE’de ki artışın %79 olduğu, dolayısıyla idare tarafından yaklaşık maliyetin güncellenmesinde Yİ-ÜFE endeksi kullanılmasının yaklaşık maliyeti gereğinden fazla arttırdığı,

Diğer taraftan idarece yaklaşık maliyetin güncellenmemiş halinin de hatalı hesaplandığı, TEDAŞ tarafından yayımlanan birim fiyatlar kullanmak suretiyle yaklaşık maliyetin 16.372.048,24 TL hesaplanması gerekirken idarece 18.146.444,34 TL hesaplandığı, idare tarafından yaklaşık maliyetin ve güncellemenin hatalı hesaplanması sonucu sınır değer hesabına dahil edilmemesi gereken 4 isteklinin teklifinin sınır değer hesabına dahil edildiği, İdari Şartname’nin 33’üncü maddesinde sınır değerin altında teklif sunan isteklilerin tekliflerinin açıklama istenilmeksizin reddedileceği düzenlemesi uyarınca da ihalenin 21.861.000,00 TL teklif eden istekli yerine 25.334.000,00 TL teklif sunan istekli üzerinde bırakıldığı, söz konusu hususlar göz önünde bulundurularak ihalenin iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü,

Anılan Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,            

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,           

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,            

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.  …” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı 10’uncu maddesinde “(1) İdarelerce, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde;

a) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar,

b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler,

c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler,

ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,

d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri,

esas alınır.

(2) İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler. …” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 11’inci maddesinde “(1) İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının, Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre belirlenen ve yüklenici karı ve genel gider ihtiva etmeyen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara % 25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir.

(2) Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin hesap cetveli ve icmal tablosu hazırlayanlarca imzalanmak suretiyle ihale onay belgesine eklenir.

(3) Yaklaşık maliyet, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncellenir.” hükmü,

Bahse konu Yönetmelik’in “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 60’ıncı maddesinde “1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;

1) Yapım yönteminin ekonomik olması,

2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

3) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

b) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir.

(3) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, ikinci fıkranın (a) bendinin kullanılması zorunludur.

(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine kadar olan ihalelerde ikinci fıkranın (a) veya (b) bendindeki seçeneklerden birisinin kullanılması zorunludur.

(5) Kurum tarafından yayımlanan aşırı düşük teklif açıklama istenilmeksizin reddedilecek tekliflere ilişkin alımlar listesinde yer alan işlerin ihalelerinde ikinci fıkranın (b) bendinin kullanılması zorunludur.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra;

Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır. …” açıklaması,

İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: 13 Bölge Müdürlüğü Genelinde (Kalkan-Fethiye-2BlHd Yolu, (Korkuteli-Çavdır)Ayr – (Fethiye-Kalkan)Ayr Yolu vs) Enerji Nakil Hatlarının Deplasesi

b) Türü: Yapım işleri

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 2017E04-208292 (-Kalkan-Fethiye-2.Bl.Hd.),2016E04-208006 (- (Ko … -(Fethiye-Kalkan)Ayr.)

d) Kodu:

e) Miktarı:

Birim fiyat cetvelindeki nevi miktarları belirtilen 121 adet iş kalemiyle enerji nakil hattı deplase edilmesi

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: 13 Bölge Müdürlüğü Genelinde (Kalkan-Fethiye-2BlHd Yolu, (Korkuteli-Çavdır)Ayr – (Fethiye-Kalkan)Ayr Yolu vs)” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Sınır değerin altında teklif sunan isteklilerin teklifleri açıklama istenilmeksizin reddedilecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İhaleye ait Birim Fiyat Teklif Cetvelinin ise aşağıda yer verildiği şekilde düzenlendiği görülmüştür.

Yukarıda aktarılan mevzuat hüküm ve açıklamaları ile doküman düzenlemelerinden, mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirleneceği ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterileceği, idare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, Yapım İşleri İhale Uygulama Yönetmeliği’nde belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyetinin hesaplanacağı ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterileceği, idarelerin yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde Yönetmelik’in 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabileceği, yaklaşık maliyetin, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelleneceği, şikayete konu ihalede sınır değerin altında teklif sunan isteklilerin tekliflerinin açıklama istenilmeksizin reddedileceği anlaşılmaktadır.

 İhale işlem dosyası kapsamında gönderilen bilgi ve belgelerden, ihale konusu işin Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü tarafından açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “13. Bölge Müdürlüğü Genelinde (Kalkan-Fethiye-2Blhd Yolu, (Korkuteli-Çavdır)Ayr – (Fethiye-Kalkan)Ayr Yolu vs) Enerji Nakil Hatlarının Deplasesi” olduğu, söz konusu ihalede 31 adet ihale dokümanı edinildiği ve söz konusu ihaleye 22 istekli tarafından teklif sunulduğu, inceleme tarihi itibariyle ihale komisyonu kararı alınmadığı görülmüştür.

Şikayete konu ihalenin birim fiyat teklif alınmak suretiyle gerçekleştirileceği, ihale konusu işin kapsamının ise 121 kalemden oluştuğu, yaklaşık maliyet hesaplamasına ilişkin belgeler incelendiğinde, ihale konusu işi oluşturan 121 adet iş kalemi için Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi tarafından yayımlanan 2022 yılı birim fiyatlarının kullanıldığı, ihalenin de 23.11.2022’de yapılacağı göz önüne alınarak 17.10.2022 tarihinde söz konusu 121 adet iş kalemine ilişkin fiyatların TÜİK tarafından yayımlanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksine (Yİ-ÜFE) göre güncellendiği, anılan güncellemede 2022 yılı ocak ayı endeksinin (1129,03) temel endeks, 2022 yılı Eylül ayı endeksinin (1865,09) ise güncel endeks olarak alınarak 1,6519 katsayısına ulaşıldığı, ihale konusu işi oluşturan 121 adet iş kaleminin her birinin söz konusu katsayı üzerinden güncellenerek toplam 29.941.663,17 TL yaklaşık maliyet tutarına ulaşıldığı görülmüştür.

Yapılan incelemede, TEDAŞ tarafından birim fiyatların yayımlandığı “2022 yılı TEDAŞ birim fiyat kitabı” ve “2022 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabı” adı altında iki kitabın bulunduğu, 2022 yılı TEDAŞ birim fiyat kitabının “Genel Açıklamalar” kısmının 2’nci maddesinde “Bu kitapta yer alan birim fiyatlar 01 Ocak 2022 tarihi itibariyle geçerli olup, kullanıcılar TÜİK tarafından yayınlanan Yurt içi üretici fiyat endeksi ve değişim oranlarını (Yİ-ÜFE) kullanarak güncelleme yapabileceklerdir.” ifadesinin, 2022 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabının “Genel Açıklamalar” kısmının 2’nci maddesinde “Bu kitapta yer alan birim fiyatlar 2022 yılı süresince geçerlidir.” ifadesinin yer aldığı, idare tarafından yaklaşık maliyet hesabında 121 adet iş kalemi için TEDAŞ tarafından yayımlanan “2022 yılı tüm yıl geçerli birim fiyat kitabı”nda yer alan birim fiyatların kullanıldığı, söz konusu fiyatların Yİ-ÜFE endeksleri kullanılarak güncellendiği, bahse konu kitapta yer alan genel açıklamalar kısmı incelendiğinde, kitapta yer alan fiyatların kullanılması durumunda güncelleme yapılmasını engelleyen bir ifadenin bulunmadığı, dolayısıyla idarece yapılan güncelleme işleminde aykırılık bulunmadığı,

Ayrıca, ihale ilan tarihi (01.11.2022) göz önüne alındığında idare tarafından 17.10.2022 tarihinde yapılan yaklaşık maliyet güncelleme işleminin Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 11’inci maddesinin birinci fıkrasının üçüncü bendinde yer alan “Yaklaşık maliyet, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncellenir.” hükmüne istinaden mevzuata uygun olduğu,

Diğer taraftan, başvuru sahibinin idarenin yaklaşık maliyeti TÜİK tarafından yayımlanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksine (Yİ-ÜFE) yerine İnşaat Maliyet Endeksine göre güncellemesi gerektiği iddiasına yönelik olarak yapılan incelemede;

Karayolları Genel Müdürlüğü Program ve İzleme Dairesi Başkanlığı tarafından ihaleyi yapan idareye gönderilen 09.08.2022 tarihli ve 1519115 sayılı yazıda “…4- Anılan Kurum adresimizde yer verilen güncel rayiçler hariç Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından yayımlanan tüm diğer rayiçler, TÜİK tarafından aylık yayımlanan yurt içi üretici fiyat endeksi, 2003=100, CPA 2008 kısım, bölüm ve gruplarına göre tarihsel seri tablosunun “Yİ-ÜFE Genel” sütununda yer alan endekslere göre güncellenebilecek olup bunu dışında herhangi bir güncelleme yöntemi kesinlikle kullanılmayacaktır…” ifadelerinin yer aldığı, dolayısıyla idare tarafından yaklaşık maliyetin güncellemesi yapılırken Yİ-ÜFE endekslerinin kullanılmasının uygun olduğu,

Diğer yandan, TEDAŞ tarafından yayımlanan birim fiyatlarının 2022 yılına ilişkin olarak yayımlandığı, dolayısıyla idare tarafından yapılan güncelleme işleminde temel endeks olarak Ocak ayının esas alınmasında herhangi bir aykırılığın bulunmadığı,

Netice itibariyle başvuru sahibi isteklinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.